Morgunblaðið - 19.11.2005, Blaðsíða 44

44 LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
ÉG HEF stundum þurft að gefast
upp. Ég gafst upp gagnvart áfengi,
og gagnvart því að vilja
ekki taka lyf við geð-
sjúkdóm, ég gafst upp
við sögu sem ég hafði
verið að skrifa í tíu ár
og ég hef meira að
segja gefist upp við að
mótmæla Kára-
hnjúkavirkjun.
Það væri illa komið
fyrir mér hefði ég aldrei
gefist upp. Að gefast
upp er sérstök tækni og
hluti af því að gefast
ekki upp. Lífið er víxl-
verkun, hreyfing fram
og til baka, ekki beint áfram. Hluti af
því að ganga vel er að ganga illa. Við
getum ekki einfaldað lífið svo það
verði án mótsagna, án hreyfingar. Og
hvað er velgengni? Mesta velgengni
mín hingað til er að hafa komið börn-
unum mínum á legg, geta sagt: Ég
elska þig. Að þau hringi í mig. Það er
erfitt þegar stóru orðin eru notuð í
slagorð. Þá verða slagorðin innantóm.
Mamma hefði sagt: Þetta kemur
allt með kalda vatninu.
Ef velgengni er langhlaup, á ég þá
alltaf að vera keppast við að ná vel-
gengni: get ég ekki vænst þess að hún
komi til mín ef ég bíð bara í rólegheit-
unum. Það er líka sérstök tækni að
bíða í rólegheitunum.
Ég fékk edrú-
mennskuna við að gef-
ast upp gegn áfengi og
hef verið edrú í þrettán
ár. Og afhverju hef ég
ekki gefist upp? Í fyrsta
lagi er AA-prógrammið
gott, það tók mörg ár að
semja sporin. Það er allt
í AA-prógramminu eða
næstum allt segi ég til
að slá varnagla; guð og
ástin og fyrirgefningin.
Ég gæti ekki verið edrú
nema trúa á guð svo ég
monti mig svolítið af guði, og ég hef
lært að elska lífið. Í öðru lagi veit ég
ekki afhverju ég hef verið edrú allan
þennan tíma, það er dularfullt; náð –
það sjaldgæfa orð. Í þriðja lagi snýst
þetta um samvinnu, fara á AA-fundi,
hitta AA-félaga, ég er ekki ein í lang-
hlaupinu, frekar að ég sé í maraþoni
innanum aragrúa fólks ef á að líkja
þessu við hlaup. Hver er að hjálpa
mér í langhlaupi, kannski þjálfarinn
minn með vatnsbrúsa? Annars sé ég
mig fyrir mér aleina á hlaupabraut-
inni og andardrátturinn ærandi.
Þegar ég var lítil sagði mamma
stundum: Þetta kemur allt með kalda
vatninu. Mér fannst það absúrd og
dularfullt. Ég skildi það seinna að
þetta var tengt íslensku samfélagi.
Og sé fyrir mér a.m.k. tvo karla að
leggja kalda vatnið, þeir spjalla, gant-
ast og leggja kalda vatnið, stundum
gefast þeir upp, það kemur gat á
leiðslurnar, vatnið sprautast uppí
loftið og þá segja þeir og geta ekki
haldið niðrí sér hlátrinum: Þetta
kemur allt með kalda vatninu.
Ég er svo þrautseig að ég á erfitt
með að gefast upp. Allavega með þá
hluti sem ég hef ástríðu fyrir. En
þrautseigja felur í sér að maður verð-
ur að kunna að gefast upp. Sagan sem
ég gafst upp við á sínum tíma kom
aftur til mín, tær einsog lækur, lyfin
sem ég var svo hrokafull gegn færðu
mér geðheilsuna aftur og það að gef-
ast upp gegn Kárahnjúkavirkjun
mun færa mér Ísland aftur.
Maður á ekki alltaf að vera gefast
upp. Hlutirnir taka tíma. Ég ætla að
fá Nóbelsverðlaunin þótt ég verði 93
ára en verð sennilega að gefast upp
gagnvart því svo það gangi eftir.
Ég er margoft búin að gefast upp
við að skrifa þessa grein en ég gefst
ekki upp við að skrifa hana. Ég er eld-
urinn og hafið.
Einu sinni var ég að ganga á
Skjaldbreið, þetta var eldsnemma
morguns, kalt og stórgrýti að klöngr-
ast yfir. Ég hugsaði ekki um annað en
að komast á toppinn þar sem ég gæti
borðað nestið. Með þessu hugarfari
komst ég varla úr sporunum, ég varð
þreyttari og þreyttari. Þá ákvað ég að
hugsa um eitt skref í einu, þetta skref
sem ég var að taka núna, það eitt
skipti máli. Þannig fékk ég orkuna
mína aftur. Og reyndar man ég meira
eftir þessu augnabliki en þegar ég
komst á toppinn.
Svo þetta er um að gefast upp og
gefast ekki upp.
Og gleymdu langhlaupinu. Lífið
sést betur á röltinu.
Gefstu ekki upp, velgengni
í lífinu er langhlaup
Elísabet Jökulsdóttir
skrifar um geðorð nr. 8 ’Þá ákvað ég að hugsaum eitt skref í einu,
þetta skref sem ég var
að taka núna, það eitt
skipti máli. ‘
Elísabet Jökulsdóttir
Höfundur er rithöfundur.
GEÐKLOFI virðist vera sá sjúk-
dómur sem hvað mest
vekur ótta af öðrum
geðsjúkdómum. En
hvað veldur þessum
ótta? Þekkingarleysi.
Þessi sjúkdómur er
líka þess eðlis að við-
komandi er oft ekki
fær um að bera hönd
fyrir höfuð sér og berj-
ast fyrir sjálfsögðum
mannréttindum og
virðingu í samfélaginu.
Í Kastljósi hinn
31.10. síðastliðinn var
viðtal við húsnæðis-
lausan rúmlega þrítug-
an mann sem lifað hefur með geð-
klofa í tíu ár. Það vakti athygli mína
hvað þessi maður kom vel fyrir. Ég
ræddi þetta við geðlækni sem var
sama sinnis, fannst viðkomandi
koma öllu mjög skýrt og vel frá sér,
og bætti við að ef hann hefði ekki vit-
að um sjúkdóminn hefði hann ekki
grunað að viðkomandi væri greindur
geðklofi.
Þessi ungi maður er einmitt gott
dæmi um hversu góðan bata ein-
staklingar með geðklofa geta hlotið
með sjálfshjálp, að þekkja hættu-
merki sjúkdómsins, hjálp frábærra
lyfja og viðeigandi meðferð fagaðila
að ógleymdum stuðningi fjölskyld-
unnar sem er einn
stærsti hlekkurinn í
bataferlinu.
Alls konar rang-
hugmyndir og for-
dómar viðhafast um
þennan geðsjúkdóm.
T.d. að viðkomandi sé
margar persónur og sé
ofbeldishneigður, svo
eitthvað sé nefnt. En
báðar ofantaldar stað-
hæfingar eru rangar.
Þessir einstaklingar
eru ekki margar per-
sónur né ofbeld-
ishneigðari en gerist
meðal almennings samkvæmt rann-
sóknum. Þeir einstaklingar sem
greinast með sjúkdóminn og eru
hættulegir sér og umhverfi sínu fá
vist á viðeigandi stofnun. En það eru
mun færri einstaklingar en þeir sem
eru úti í samfélaginu.
Lesandi góður, ef þú ert haldinn
hræðslu eða fordómum gagnvart
geðklofa, þá er einfalt að nálgast
bæklinga á heilsugæslustöðvum,
apótekum og víða um sjúkdóminn,
auk þess sem hægt er að fara á netið,
t.d. netdoktor.is o.fl., því þekking
eyðir ótta!
Undirrituð hefur verið í aðstand-
endahópi Geðhjálpar síðan í vor.
30.10. sl. var hann formlega stofn-
aður með yfirskriftinni „Fram í
dagsljósið“. Já, það er einmitt eitt af
þeim mikilvægu sporum sem að-
standendahópur Geðhjálpar ætlar
að stíga í framtíðinni. Það gladdi
okkur að húsfyllir var á fundinum og
það er augljóst að róttækra aðgerða
er þörf. Hópurinn starfar á grund-
velli 10. gr. laga Geðhjálpar.
Mikilvægustu markmið
hópsins eru
– Að berjast fyrir því að þeir sem
þjást af geðsjúkdómum og aðstand-
endur þeirra njóti sömu mannrétt-
inda og virðingar og aðrir í samfélag-
inu.
– Að vinna gegn fordómum og
vanþekkingu á geðsjúkdómum og af-
leiðingum þeirra.
Þetta þýðir að:
Hópurinn berst fyrir bestu þjón-
ustu sem völ er á og endurhæfingu
sem tekur mið af þörfum hvers og
eins.
– Hópurinn beitir sér fyrir fræðslu
um geðsjúkdóma og afleiðingar
þeirra fyrir þá sem af þeim þjást.
Til að fá aðild að aðstandendahópi
Geðhjálpar er skilyrði að ganga í
Geðhjálp þar sem hópurinn starfar
undir hatti félagsins. Við hvetjum
aðstandendur og áhugafólk til að
ganga til liðs við okkur. Áhugasamir
hafi samband við Geðhjálp, Túngötu
7, Rvk, sími 570 1700.
Aðstandendahópur Geðhjálpar
horfir fyrst til búsetu- og endurhæf-
ingarlausna auk fræðslu. Verkefnin
eru mörg og mikilvægt er að allir
þeir aðilar sem að úrræðum koma,
að ógleymdum notendum og að-
standendum, séu í samráði og for-
gangsröðun.
Mig langar að færa öllu hinu góða
frábæra fólki innan Geðhjálpar, að-
standendahópnum og öðrum sem
hafa lagt ómælda vinnu í málaflokk-
inn og skapað umræðu hjartans
þakkir. Sérstakar þakkir fá hæst-
virtur félagsmálaráðherra Árni
Magnússon og hæstvirtur heilbrigð-
isráðherra Jón Kristjánsson fyrir að
leggja málefninu lið með auðsýndum
áhuga og skilningi að sögn tals-
manna okkar í aðstandendahópnum.
Okkar frábæra leikkona Edda
Heiðrún Backman sagði nýverið í
viðtali í Ríkissjónvarpinu varðandi
MND-sjúkdóm sinn og hvernig hún
tækist á við hann, að hún liti á þetta
sem verkefni en ekki veikindi. Þetta
þótti mér falleg og uppbyggileg
setning. Það er gott að það er til fólk
eins og hún, sjúkum og aðstand-
endum til hvatningar í erfiðum spor-
um.
Ég ætla að hafa fallegu fleygu
setninguna hennar Eddu Heiðrúnar
að leiðarljósi og líta á veikindi míns
ástvinar sem verðugt verkefni, horfa
á styrkleika hans, því að það er svo
sannarlega gefandi.
Ég leyfi mér hér með að stíga
fram í dagsljósið og er stolt af því.
Fólk velur sér nefnilega ekki sjúk-
dóma, en það er samdóma álit hóps-
ins að geðjúkdómar þurfa að fá sömu
umfjöllun og aðrir sjúkdómar.
Er geðklofi ógn? Nei! Þekking eyðir ótta!
Vala Lárusdóttir fjallar
um geðklofa og starfsemi
Geðhjálpar ’Verkefnin eru mörg ogmikilvægt er að allir
þeir aðilar sem að úr-
ræðum koma, að
ógleymdum notendum
og aðstandendum, séu í
samráði og forgangs-
röðun. ‘
Vala
Lárusdóttir
Höfundur starfar með aðstand-
endahópi innan Geðhjálpar.
Í DAG fer fram prófkjör Sjálf-
stæðisflokksins í Hafnarfirði þar sem
stillt verður upp lista flokksins fyrir
bæjarstjórnarkosningarnar næsta
vor. Ég hvet alla sjálfstæðismenn í
bænum til að nýta sér kosningarétt-
inn og óflokksbundna stuðnings-
menn Sjálfstæðisflokksins til að
ganga í flokkinn í tengslum við próf-
kjörið og hafa þannig bein áhrif á
skipan listans.
Ósk um stuðning í 2. sætið
Í prófkjörinu í dag óska ég eftir
stuðningi sjálfstæð-
ismanna í 2. sæti
listans. Fái ég til þess
brautargengi í próf-
kjörinu, mun ég leggja
sérstaka áherslu á eft-
irfarandi málaflokka.
Málefni eldri borg-
ara. Það er mikilvægt
að lækka álögur á eldri
borgara, eins og til
dæmis fasteignaskatta.
Það þarf að gera átak
til að fjölga hjúkr-
unarrýmum með upp-
byggingu á Sólvangi og
Hrafnistu, bæta heima-
þjónustu og gera fólki kleift að búa
sem lengst heima hjá sér.
Það þarf að lækka skatta!
Sérstaklega brýnt er að lækka
álagningarhlutfall fasteignagjalda
verulega. Jafnframt skal hverfa frá
hámarksútsvari og lækka útsvar-
sprósentuna.
Öflugt atvinnulíf. Höfnin okkar er
eins sú besta við norðanvert Atlants-
haf og kemur markaðssetning og
áframhaldandi uppbygging hennar
okkur öllum til góða. Hafnarfjarð-
arbær er vel í sveit settur varðandi
samgöngur og því vænlegur kostur
fyrir höfuðstöðvar stórfyrirtækja en
frekari fjölgun þeirra yrði mikill akk-
ur fyrir bæinn. Álverið í Straumsvík
verður seint ofmetið í athafnalífi bæj-
arins. Stækkun þess er því jákvæð og
bæjarstjórn ber að stuðla að henni.
Að sjálfsögðu ber að gera kröfur um
að ströngustu mengunarvarnir verði
viðhafðar við stækkunina og starf-
semina í framhaldinu.
Íþróttir og æskulýðsmál
Það er mikilvægt að nýta krafta
íþrótta- og æskulýðsfélaga til að
stuðla að heilbrigðu líferni yngri kyn-
slóðarinnar. Þess vegna ber Hafn-
arfjarðarbæ að leggja aukna áherslu
á að styðja við bakið á félagasam-
tökum í bæjarfélaginu.
Umferð og umferðaröryggi
Byggja ber Ofanbyggðaveg og
umferð beint á hann fremur en eftir
Reykjanesbraut í gegnum bæinn.
Vegtengingar milli bæjarhverfa
verði bættar og umferð stærri bíla og
fólksflutningabifreiða
gerð möguleg að nýju
þar sem þrengingar og
hringtorg hafa þrengt
um of að.
Skólamál
Það þarf að bæta
skólastarfið í Hafn-
arfirði og auðvelda for-
eldrum að hafa áhrif á
það. Aukið valfrelsi er
mikilvægt.
Skipulagsmál
Bærinn á að tryggja
nægt framboð lóða og
aðlaga skipulag hverfa að þörfum okk-
ar íbúanna. Greiðar samgöngur, næg
bílastæði, öflug þjónusta og stoðkerfi
verði byggð upp um leið og ný hverfi.
Hreinn bær, fagur bær
Standa þarf fyrir átaki til að bæta
umhirðu leikvalla og opinna svæða í
bænum. Í athafnahverfum bæjarins
þarf að gera kröfu um góða um-
gengni bæði á lóðum fyrirtækjanna
og ekki síður á sameiginlegum svæð-
um og götum.
Saman sigrum við
Ég er sjálfstæðismönnum ákaflega
þakklátur fyrir þær góðu viðtökur
sem ég hef fengið í prófkjörsbarátt-
unni. Ég hvet sem flesta stuðnings-
menn flokksins til að kjósa í prófkjör-
inu og taka þátt í að stilla upp
sterkum lista sem leiða mun Sjálf-
stæðisflokkinn til sigurs í bæj-
arstjórnarkosningunum í Hafnarfirði
næsta vor. Vel heppnað prófkjör er
mikilvægur áfangi í þeirri baráttu.
Saman munum við ná frábærum ár-
angri í kosningunum.
Byggjum betri bæ
Eftir Skarphéðin Orra
Björnsson
Skarphéðinn Orri
Björnsson
’Ég hvet sem flestastuðningsmenn flokksins
til að kjósa í prófkjörinu
og taka þátt í að stilla
upp sterkum lista …‘
Höfundur er sérfræðingur hjá Acta-
vis og óskar eftir 2. sætinu í prófkjöri
Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði.
Prófkjör í Hafnarfirði