Morgunblaðið - 19.11.2005, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 19. NÓVEMBER 2005 37
UMRÆÐAN
NEFND á vegum dóms-
málaráðherra hefur nýlega skilað
tillögum að breyttri skipan lög-
reglumála í landinu. Eðlilegt er að
huga að skipan sýslu-
mannsembætta og
lögreglumála í landinu
ekki síst með tilliti til
breyttra samgangna
og búsetumynsturs.
Nefndin leggur upp
með mörg fögur
markmið eins og að
efla almenna löggæslu
og hraða rannsóknum
sakamála.
Nefndin leggur til
að löggæsluumdæm-
um í landinu verði
fækkað úr 26 í 15 og
af þeim verði 7 einskonar lyk-
ilembætti sem starfrækja rann-
sóknadeildir og fara með rannsókn
og saksókn stærri mála..
Sýslumenn eru umboðsaðilar
ríkisins í héraði
Löggæslan og starfsemi sýslu-
manna er einn mikilvægasti þáttur
í almannaþjónustu landsmanna og
þessi embætti eru þjónustustofn-
anir og umboðsaðilar ríkisins í
héraði auk þess að fara með lög-
reglustjórn. Nærþjónusta þessi
skiptir því íbúana miklu máli.
Þá ber og til að líta að opinber
störf sýslumannsembætta og lög-
reglu skipta hin minni samfélög
gríðarlega miklu varðandi fjöl-
breytni atvinnulífs. Dóms-
málaráðherra hefur boðað að flutt
verði 12–15 sérgreind störf og
verkefni til Blönduóss og byggð
upp við sýslumannsembættið á
staðnum. Því fagna ég og tel að
þarna hafi verið tekið myndarlega
á sem vonað er að framhald verði
á við önnur sýslumannsembætti.
Vafalaust má flytja stærri hluta af
eftirlitsstofnunum til sýslumanns-
embættanna en sá iðnaður þenst
út og vex eins og gorkúlur á haug
á suðvesturhorninu. Nauðsynlegt
er að fá strax fram hugmyndir og
áætlanir stjórnvalda um frekari
flutning verkefna til sýslumanns-
embættanna út um land.
Hlutverk lögreglunnar
er víðtækara en elta þjófa
og ökuníðinga
Stafsemi lögreglumanna tengist
ekki einungis löggæslumálum, elta
uppi þjófa og þá sem brjóta um-
ferðarlögin, sem mér finnst tillög-
urnar taka um of mið af. Lög-
reglustjórar fara með yfirstjórn
leitar- og björgunarstarfa á landi.
Þjónusta lögreglunnar að minnsta
kosti út um land er ekki síður
tengd fjölþættri aðstoð og leið-
sögn við hinn almenna borgara,
aðstoð í erfiðri færð eða vegna
slysa eða annarra
neyðartilvika, sjúkra-
flutningum og björg-
unarstörfum og svo
ótal margt annað.
Þar skiptir nálægð
þjónustunnar ekki
síst máli og er afar
mikilvæg fyrir strjál-
byggð, fámenn,
landstór eða sam-
göngulega eingraðar
byggðir. Það er eink-
um við þessi land-
stóru dreifbýlu sveit-
arfélög sem ríkið ber
sérstakar skyldur í forsjá lög-
gæslumála. Og það er nú einmitt
þegar aðstæður eru erfiðastar sem
þörfin er mest.
Hvers eiga Búðardalur,
Patreksfjörður eða
Hólmavík að gjalda?
Nefndin gerir tillögur um að
lögreglan í Búðardal fari undir
Borgarnes. Sömuleiðis að lög-
reglan á Hólmavík fari þangað.
Einnig er gert ráð fyrir að lög-
gæsla í Reykhólahreppi fari undir
Borgarnes. Þá er gert ráð fyrir að
lögreglan á Patreksfirði fari undir
sýslumanninn á Ísafirði. Ansi
verða nú sýslumennirnir strípaðir
á þessum stöðum þegar lögreglan
hefur verið tekin frá þeim. Hætt
er þá við að embættin sjálf og um-
sýsla þeirra fari fljótlega sömu
leið.
Með sýslumenn á staðnum er þó
langnærtækast að þeir verði
áfram lögreglustjórar en hafi sam-
vinnu sín á milli og við nágranna-
embættin. Patreksfjörður og Ísa-
fjörður eru í innbyrðis
vegasambandi aðeins örfáa mánuði
á ári. Umdæmi Hólmavíkurlög-
reglu spannar nokkur hundruð
kílómetra og vegirnir lokast oft
vegna veðra. Er ekki séð að ör-
yggi íbúanna aukist við að færa
lögreglustjórn Strandamanna suð-
ur í Borgarnes, en um 200 km eru
frá Borgarnesi til Hólmavíkur og
liðlega 300 km norður í Árnes-
hrepp.
Varðandi Búðardal væri miklu
nær að sameina Reykhóla og Búð-
ardal og setja þar a.m.k. tvo lög-
reglumenn undir stjórn sýslu-
mannsins í Búðardal.
Lykilembætti lögreglu á
Norðurlandi vestra
Á Norðurlandi vestra væri sjálf-
sagt að byggja upp lykilembætti
með rannsóknadeild t.d. á Sauð-
árkróki sem tæki til Siglufjarðar
að botni Hrútafjarðar. En tillögur
nefndarinnar gera ráð fyrir að
staða rannsóknarlögreglumanns á
Sauðárkróki fari til Akureyrar og
þar verði lykilembætti lögreglu.
Siglufjörður, Skagafjörður og
Húnavatnssýslur hafa samvinnu
um margt m.a. innan Sambands
sveitarfélaga á Norðurlandi
vestra, Fjölbrautaskóla NV, um
Atvinnuþróunarfélag, Svæðisnefnd
fatlaðra og Svæðisvinnumiðlun svo
nokkuð sé nefnt. Slík tengsl eru
síður fyrir hendi milli Norður-
lands vestra og Akureyrar.
Þjónustan verði ákveðin í
samráði við íbúana
Framkvæmdanefndin mun hafa
reynt að samþætta sjónarmið með
Sýslumannafélaginu og Lands-
sambandi lögreglumanna, sem er
gott.
Minna virðist hafa farið fyrir
samráði við íbúana í viðkomandi
héruðum. Sveitarstjórnir eru nú
boðaðar á kynningarfundi um mál-
ið eins og allt sé ákveðið. Í stað
þess að ræða málin heima í hér-
uðunum fyrst eru Vestfirðingar
allir boðaðir á Ísafjörð og Hún-
vetningar og Skagfirðingar boð-
aðir til Akureyrar. Þetta getur
ekki talist skynsamleg leið til
samráðs við íbúana á þessum
stóru landsvæðum.
Ljóst er að þessar tillögur verð-
ur að skoða miklu nánar.
Tekið er undir áherslu nefnd-
arinnar að málið verði í raun unn-
ið þannig:
„Síðast en ekki síst er mik-
ilvægt að breið samstaða skapist
um þær tillögur að breytingum
sem hrint verður í framkvæmd.“
Um þjónustu löggæslu
og sýslumannsembætta
Jón Bjarnason fjallar um
tillögur að breyttri skipan
lögreglumála ’Í stað þess að ræðamálin heima í hér-
uðunum fyrst eru Vest-
firðingar allir boðaðir á
Ísafjörð og Húnvetn-
ingar og Skagfirðingar
boðaðir til Akureyrar.‘
Jón Bjarnason
Höfundur er þingmaður Vinstri-
hreyfingarinnar – græns framboðs.
RAK í rogastans um daginn þegar
ég sá hátæknilegan
arkitektúr á landspít-
alalóðinni, glæstar hall-
ir og umgjörð sem líkja
má við sjálfan ald-
ingarðinn. Er ráða-
mönnum þessa lands
virkilega alvara með
byggingu hátækni-
sjúkrahúss?
Vita ráðamenn ekki
að hátæknisjúkrahús
er þegar til og hefur
verið lengi? Vandi okk-
ar Íslendinga liggur
ekki í þekkingar- eða
tækniskorti heldur allt of stórri yf-
irbyggingu Landspítalans og víðu
verksviði. Háskólasjúkrahúsið þarf
ekki meiri samþjöppun heldur þvert
á móti úthreinsun.
Gerum okkur grein fyrir því að
flöskuháls heilbrigðisgeirans er ekki
fólk með flókna sjúkdóma. Vandinn
er elli, geðsjúkdómar, fíkniefni,
hræðsla og leti. Þetta eru verkefnin
sem bíða og hátæknisjúkrahús leysir
ekkert þeirra.
Förum því hina leiðina og léttum
byrði háskólasjúkra-
hússins, sköpum því
svigrúm svo spítalinn
standi undir nafni. Opn-
um hliðin fyrir nýjum
einingum og minni, gef-
um einstaklings-
framtakinu byr undir
báða vængi og hverfum
frá þeirri miðstýringu
sem nú ríkir. Með því
myndi ábyrgð aukast og
kostnaðarvitund, fjöl-
breyttari rekstrarform
sæju dagsins ljós og þau
bestu lifa áfram.
Á meðan eldri borgarar liggja hver
um annan þveran á ríkisstofnunum,
fíklum blandað saman, gömlum sem
ungum, og allir settir undir sama
hatt, geðveikum úthýst, deildum lok-
að og mannekla viðvarandi finnst mér
ótækt að bjóða þjóðinni upp á óráðs-
hjal eins manns sem þetta hátækni-
sjúkrahús svo sannarlega er.
Ég þykist líka vita að eldri borg-
urum, fíklum og geðveikum verði í
kot vísað á nýju hátæknisjúkrahúsi,
þeir sem eiga sjónvarp fá kannski að
fylgjast með ráðamönnum liggja úr
sér í sínum prívat svítum og skyldi
einhver eiga tvö sjónvörp getur hann
líka fylgst með skrautfuglunum í nýju
tónlistarhúsi sem brátt rís.
Framámenn sjúkrahúsanna og
stjórnendur eru sterkar málpípur og
kynda auðveldlega stóra elda, þörfin
sjálf er hins vegar mjóróma og nær
sjaldnast til himins. Ég hvet þing-
menn eindregið til að staldra við og
íhuga þessi mál áður en lengra er
haldið.
Er ykkur virkilega alvara?!
Lýður Árnason fjallar
um vandamál hátækni-
sjúkrahússins
Lýður Árnason
’Háskólasjúkrahúsiðþarf ekki meiri sam-
þjöppun heldur þvert á
móti úthreinsun. ‘
Höfundur er heilbrigðisstarfsmaður.