Fréttablaðið - 14.12.2005, Blaðsíða 26

14. desember 2005 MIÐVIKUDAGUR26
fréttir og fróðleikur
Heimild: Hagstofa Íslands
Svona erum við
Loðhúfur
Hafnarstræti 19 Sími 551 1122
ný sending
Verð frá
9.990 kr.
Komdu í spennandi heim
afþreyingar og upplýsinga
Smelltu þér á www.ogvodafone.is, farðu í næstu verslun Og Vodafone
eða hringdu í 1414 fyrir nánari upplýsingar.
ÍS
LE
N
SK
A
A
U
G
LÝ
SI
N
G
A
ST
O
FA
N
/S
IA
.I
S
O
G
V
3
06
37

12
/2
00
5

16.900 kr.
MOTOROLA V360v
SÍMI
Verkefnastýr-
ur baráttuárs
kvenna 2005
mótmæltu
heillaóskaskeyti
Halldórs Ásgríms-
sonar til Unnar
Birnu Vilhjálms-
dóttur þegar hún
var kjörin ungfrú
heimur. Edda
Jónsdóttir er ein
verkefnastýran
sem undirritaði yfirlýsinguna.
Af hverju senduð þið mótmæli við
skeyti forsætisráðherra?
Vegna þess að okkur finnst ekki
réttlætanleg að senda þetta í nafni
þjóðarinnar, það sem skiptar skoðanir
eru um fegurðarsamkeppnir.
Af hverju ertu mótfallin fegurðar-
samkeppnum?
Mér finnast fegurðarsamkeppnir vera
hlutgerving á konum. Verið er að ýta
undir að þær séu fallegar en ekki
eitthvað annað.
Hvaða áhrif hefur krýning Unnar
Birnu sem Ungfrú heimur?
Ég held að þetta sé ákveðin afturför.
Í mínum draumaheimi myndu konur
ekki vilja taka þátt í fegurðarsam-
keppni og því væru slíkar keppnir ekki
til. Þetta eru slæm skilaboð til ungra
kvenna og karla um að meta konur út
frá fegurð en ekki út frá því fyrir hvað
þær standa að öðru leyti.
SPURT & SVARAÐ
FEGURÐARSAMKEPPNIR
Hlutgerving
á konum
EDDA JÓNSDÓTTR
Verkefnastýra
U
pp
fæ
rs
lu
r
10
7
2003/04
2001/02
2002/032000/01
1999/00
96 858669
Uppfærslur áhugaleikfélaga
Einhver stærsta og mikilsverðasta
aðgerð í byggðamálum á síðari
tímum, stóriðjuframkvæmdirnar
á Austurlandi, draga með ákveðn-
um hætti máttinn úr byggðarlög-
um frá norðanverðu Snæfellsnesi
um Vestfirði og yfir allt Norður-
land. Tilraunum Seðlabankans til
þess að slá á þenslu og verðbólgu
með hávaxtastefnu og ofurgengi
krónunnar hefur Einar Oddur
Kristjánsson, þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins, lýst þannig að
þegar hóstahryglurnar hætta og
lífsandinn hverfur úr vitum þess-
ara byggðarlaga, hverfi einnig
sjúkdómseinkennin.
Í raun má orða það svo að mót-
vægisaðgerðir stjórnvalda gegn
þenslunni valdi nú uppdráttar-
sýki í nær gervallri sjávarbyggð
landsins.
Órólegir stjórnendur
En hver eru þessi einkenni? Krist-
inn H. Gunnarsson, þingmaður
Framsóknarflokksins, er ómyrk-
ur í máli og segir að þörf sé á
sérstakri byggðastefnu fyrir allt
norðanvert landið í það minnsta.
„Forsvarsmenn fyrirtækjanna
velta ekki aðeins fyrir sér þeim
möguleika að auka hagkvæmni
og arðsemi með því að flytja
fyrirtækin á suðvesturhorn lands-
ins heldur einnig úr landi. Hvers
vegna ætti rækjufyrirtæki, sem
fær hráefnið frá Noregi ekki að
setjast að í Skotlandi, steinsnar
frá mikilvægasta markaðnum í
Englandi? Ég veit að menn hafa
verið að skoða Skotland og Eystra-
saltslöndin,“ segir Kristinn.
Steingrímur J. Sigfússon, for-
maður Vinstri-grænna, segir að
fyrirtæki á borð við Sæplast hf.
á Dalvík geti velt fyrir sér leiðum
til að auka arðsemina. „Það er háð
dýrum flutningum á aðföngum og
á fullunnum framleiðsluvörum
sem þurfa að komast á markað.
Það gæti hæglega verið hagkvæm-
ara fyrir það að óbreyttu að koma
sér fyrir í Hafnarfirði.“
Steingrímur telur að rótina að
samruna málningarframleiðend-
anna Hörpu og Sjafnar hafi mátt
rekja til hagræðis sem fengist
með minni flutningum.
„Menn hafi ákveðið að hafa
aðeins þá framleiðslu á Akureyri
sem síður væri háð flutningum
og þyldi háan flutningskostnað.
Fyrir þremur árum var ætlunin
að kanna möguleikana á jöfnun
flutningskostnaðar sem hefur
farið sífellt hækkandi með aukn-
um flutningum á landi og hækk-
andi eldsneytisverði. Ekkert
hefur gerst í því máli enn,“ segir
Steingrímur og telur að ósam-
komulag stjórnarflokkanna og
tómlæti ríkisstjórnarinnar ráði
þar mestu um.
20.000 tonna byggðakvóti
Kristinn H. Gunnarsson segir að
rót vandans megi rekja til kvóta-
kerfisins. „Fyrirtæki sem eru að
byggja sig upp með kvótakaup-
um, til dæmis í Bolungarvík, eru
í rauninni að vinna fyrir aðra
kvótaeigendur. Þau taka lán til
kvótakaupa og borga skuldir en
kvótaeigandinn, sem telur seðl-
ana, er annars staðar.“
Kristinn segir að í þenslunni
hafi stjórnvöld tekið sjávar-
útvegsmálin út fyrir sviga og
sagt að ekki mætti hreyfa þar við
neinu. „Samt hafa skýrslur, meðal
annars á vegum Byggðastofnunar,
sýnt samspilið á milli fiskveiði-
stjórnunarinnar og afkomu mikil-
vægustu atvinnufyrirtækjanna á
þessum landsvæðum. Það sem þar
var sagt hefur í raun allt gengið
eftir. Það hefur ekki verið pólít-
ískur vilji til þess að breyta kerf-
inu. Hagsmunir fárra eru teknir
fram yfir hagsmuni margra.
Til að snúa þessu að einhverju
leyti við þarf afgerandi aðgerð
eins og tuttugu þúsund tonna
byggðakvóta í stað þrjú þúsund
tonna. Vandinn mun gjósa upp
þangað til tekið verður á honum,“
segir Kristinn.
Auglýst eftir byggðastefnu
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, for-
maður Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, benti á það í Fréttablað-
inu í gær að á suðvesturhorninu
búi sveitarfélög við skilyrði sem
færir þeim auknar tekjur. „Þegar
komið er norður fyrir Snæfellsnes
og allt austur á land eru sveitar-
félög með allt að fjögur þúsund
íbúa í kröggum vegna minnkandi
útsvarstekna.“ „Mér finnst hafa
ríkt ákveðinn doði og engin stór
skref stigin nema á Austurlandi.“
Útsvarstekjur eru lang mik-
ilvægustu tekjur sveitarfélaga
og eru algerlega háðar atvinnu-
ástandi, fjölda starfa og tekjum
einstaklinga. Minnkandi tekjur
þeirra endurspegla þannig fækk-
un starfa og minnkandi tekjur.
„Sjávarbyggðir standa veikar
en oft áður. Framleiðslu- og sam-
keppnisiðnaður hefðu ekki getað
hækkað sín laun og það kemur
niður á tekjum þessara sveitar-
félaga. Þetta er svo aftur tengt
vaxtahækkunum Seðlabankans,“
segir Einar Oddur Kristjánsson
þingmaður Sjálfstæðisflokksins.
„Í þessum byggðarlögum er
afturför í atvinnumálum og fækk-
un starfa í sjávarútvegi,“ segir
Kristinn H. Gunnarsson. „Það
hafa ekki verið möguleikar til
að bregðast við framsalinu því
brottflutningur veiðiheimilda
veldur fækkun starfa og atvinnu-
uppbyggingin hefur ekki verið
í öðrum greinum, hvorki í opin-
berri þjónustu né á öðrum svið-
um. Mikið óöryggi fylgir kvóta-
tilflutningunum. Framtakið hefur
verið sáralítið. Eina umtalsverða
átakið eru álversframkvæmdirn-
ar á Austurlandi og svo nokkur
viðleitni í Eyjafirði í kringum
menntastofnanir og hugsanlega
stóriðju þar. Að öðru leyti skila
stjórnvöld nánast auðu. Átak
stjórnvalda er sundurlaust og
ómarkvisst og stefna eiginlega
ekki til,“ segir Kristinn.
Hallæri í góðærinu
Grundvöllur búsetu verður æ ótraustari í sjávarbyggðum á öllu norðanverðu landinu, frá Snæfellsnesi að
Vopnafirði. Þingmenn úr röðum stjórnarliða og stjórnarandstöðu tala um ómarkvissa byggðastefnu og
áhugaleysi stjórnvalda.
SIGLUFJÖRÐUR Kvótinn fer, Síminn fer, lögreglan fer og allir í leit að hagkvæmni. Lifir sjávarbyggðin þensluna af?
KRISTINN H.
GUNNARSSON
„Átak stjórnvalda
er sundurlaust og
ómarkvisst og stefna
eiginlega ekki til.“
STEINGRÍMUR J.
SIGFÚSSON „Það
gæti hæglega verið
hagkvæmara fyrir
það [Sæplast] að
óbreyttu að koma
sér fyrir í Hafnarfirði.“
EINAR ODDUR
KRISTJÁNSSON
„Sjávarbyggðir
standa veikar en oft
áður. Framleiðslu- og
samkeppnisiðnaður
hefðu ekki getað
hækkað sín laun.“
FRÉTTASKÝRING
JÓHANN HAUKSSON
johannh@frettabladid.is
Þing- og forsetakosningar voru haldnar í Chile
um helgina. Í forsetakosningunum hlutu þau
Michelle Bachelet og Sebastian Pinera flest
atkvæði og verður því kosið á milli þeirra
tveggja 15. janúar næstkomandi. Aðeins einu
sinni hefur kona verið kjörinn þjóðarleiðtogi í
Suður-Ameríku þannig að ef Bachelet verður
forseti er sannarlega um tímamót að ræða.
Hvað mótaði pólitískar skoðanir hennar?
Michelle Bachelet fæddist árið 1951 í Santíagó
inn í rótgróna félagshyggjufjölskyldu. Þegar Sal-
vador Allende komst til valda var faðir hennar
settur yfir matvælastofnun þjóðarinnar en við
herforingjabyltinguna haustið 1973 lést hann
í haldi lögreglu eftir pyntingar. Hún sætti sjálf
pyntingum ásamt móður sinni en árið 1975 voru
þær reknar úr landi. Þaðan héldu þær til Austur-
Þýskalands þar sem hún hélt áfram læknanámi.
Bachelet sneri svo aftur til Chile 1979 og lauk hún
námi í barnalækningum nokkrum árum síðar. Á
tíunda áratugnum settist hún enn á skólabekk
og tók þá að nema varnar- og öryggismál.
Hver er stjórnmálalegur bakgrunnur hennar?
Bachelet skráði sig í Sósíalistaflokk Chile árið
1970 og hefur alla tíð síðan verði virk í starfi
hans. Vorið 2000 kom hins vegar fyrsta stóra
tækifærið þegar Ricardo Lagos forseti skipaði
hana heilbrigðisráðherra. Tveimur árum síðar
varð hún varnarmálaráðherra landsins, fyrst
kvenna í álfunni til að gegna slíkri stöðu. Eftir að
vinsældir hennar komu ítrekað fram í skoðana-
könnunum ákvað hún hins vegar að segja af sér
á síðasta ári til að geta helgað sig baráttunni fyrir
sjálfu forsetaembættinu.
Bachelet hlýtur að teljast sigurstrangleg því
hún hlaut 46 prósent atkvæða á sunnudaginn.
FBL-GREINING: MICHELLE BACHELET, FORSETAFRAMBJÓÐANDI Í CHILE
Barnalæknir með bein í nefinu