Fréttablaðið - 14.12.2005, Blaðsíða 49

segist muna eftir því fyrir tíu árum að sumir
höfðu áhyggjur af því að lífeyrissjóðirnir
myndu eignast landið og miðin. Sá ótti var
ástæðulaus og bendir Hrafn á skýrsluna máli
sínu til stuðnings þar sem kemur fram að líf-
eyrissjóðirnir eigi um tólf prósent af skráð-
um innlendum hlutabréfum þótt hlutdeild
þeirra sé nokkru hærri í útgefnum skulda-
bréfum.
Tryggvi Tryggvason, forstöðumaður
eignastýringar Gildis-lífeyrissjóðs, er spurð-
ur að því hvort afskráningar félaga af hluta-
bréfamarkaði séu áhyggjuefni. Hann telur
svo vera og það væri gott að fá fleiri félög á
markaðinn. „Kostirnir eru fullfáir og væri
æskilegt að fá fleiri inn. Eignarhlutir í ein-
stökum félögum eru stórir vegna mikils vaxt-
ar stærstu félaganna. Á móti hafa verðmynd-
un á markaði og dýpt aukist.“ Hámarkseign-
arhlutur lífeyrissjóðs í hlutabréfum og
skuldabréfum einstakra útgefenda er tíu pró-
sent og er ljóst að lífeyrissjóðir nálgast mörk-
in í sumum félögum.
STÓR VERKEFNI INNANLANDS
Í skýrslunni er þeirri spurningu velt upp
hvort sjóðirnir ættu að líta til stórverkefna
innanlands á borð við virkjunarframkvæmd-
ir. Benda greinarhöfundar á að virkjanir
Landsvirkjunar virðist vera vanmetar sam-
kvæmt þeim bókhaldsreglum
fyrirtækisins. Kostnaður af Kára-
hnjúkavirkjun er áætlaður um 90
milljarðar króna og hefur virkjun-
in afl upp á 690 MW en samanlagt
afl annarra virkjana fyrirtækins
er 1.215 MW. Eigið fé Landsvirkj-
unar er 50 milljarðar króna og
eiginfjárhluthall hennar um 33
prósent.
„Það kann að vera að það séu
ýmis tækifæri hér innanlands í
slíkum málum. Hins vegar þarf að
gæta að sér hvað varðar einstakar
fjárfestingar í verkefnum innan-
lands, til dæmis í álbræðslum og
slíku. Það þarf að vera ásættanleg
áhættudreifing á fjármagni,“ segir
Hrafn. Hann bendir á að Hval-
fjarðargöng hafi orðið að veru-
leika vegna tilurðar lífeyrissjóð-
anna en erlendir lánveitendur
gerðu það að kröfu að íslenskir
fjárfestar kæmu að framkvæmd-
inni. Það sé gott dæmi um vel
heppnaða einkaframkvæmd.
Árni Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Gildis lífeyrissjóðs,
segir að það megi alls ekki útiloka
þátttöku lífeyrissjóða að stórverk-
efnum og bendir á einkavæðingu
Símans sem nýlega stórfjárfest-
ingu lífeyrissjóða. „Við horfum já-
kvætt á öll verkefni sem koma upp
hér. Ég tel nauðsynlegt að sjóðirn-
ir séu opnir fyrir öllum möguleik-
um sem bjóðast.“ Kæmi það til
greina að taka þátt í fjármögnun
umferðarmannvirkja? „Það hefur í
sjálfu sér ekki komið inn á borð til
okkar. En ég segi bara aftur: Við
skoðum allt þar sem kostirnir eru
ekki margir.“
Höfundarnir nefna einnig þann möguleika
að lífeyrissjóðirnir taki meiri þátt í fjármögn-
um innlendra innlánsstofna með því að kaupa
útgefin verðbréf þeirra en yfir níutíu prósent
af skuldabréfaútgáfu þeirra hafa verið er-
lendis.
ÚTRÁS LÍFEYRISSJÓÐA
Frá árinu 1994 hafa íslenskir fjárfestar átt
þess kost að kaupa erlend verðbréf og hefur
vægi erlendra fjárfestinga stóraukist á seinni
árum. Tilgangur með þessum fjárfestingum
hefur annars vegar verið að hækka ávöxun
og hins vegar að draga úr áhættu.
Allt bendir því til þess að ávöxtun lífeyris-
sjóða framtíðarinnar muni að stórum hluta
velta á árangri þeirra fyrir utan landsteinana
vegna takmarkaðra möguleika heima fyrir.
Erlendar eignir lífeyrissjóðanna nema nú um
22 prósentum af hreinum eignum og jukust
um áttatíu milljarða frá janúar til ágúst á
þessu ári.
„Lífeyrissjóðirnir hafa fjárfest mikið er-
lendis á þessu ári og þá aðallega í hlutabréf-
um. Það byggist meðal annars á því að þeir
eiga mikið af hlutabréfum á Íslandi en einnig
sjá menn mikil tækfæri erlendis vegna þess
hve krónan hefur verið sterk,“ segir Hrafn og
bætir við að þar með muni lífeyrissjóðirnir
sjá meiri sveiflur í ávöxtun en verið hefur.
Ávöxtun af innlendum hlutabréfum hefur
verið ævintýraleg á undanförnum tveimur
árum. Erlend hlutabréf hafa ekki sýnt sömu
ávöxtun en hafa þó hækkað ágætlega bæði í
fyrra og nú í ár. Íslenskir lífeyrissjóðir hafa
haft lítinn áhuga á að kaupa erlend skuldabréf
þar sem þau hafa verið slakur fjárfestingar-
kostur í samanburði við þau íslensku og er
ekkert sem bendir til annars en að svo verði
áfram. Á undanförnum árum hef-
ur meðalraunávöxtun erlendra
skuldabréfa haldist undir 3,5 pró-
sentum, sem er langtímamark-
mið lífeyrissjóðanna.
Tryggvi Tryggvason, hjá
Gildi, tekur undir það með
Hrafni að fjárfestingar lífeyris-
sjóðanna erlendis fari vaxandi.
Þeir eigi langt í land að fara upp
í þakið.
„Þetta hámark er því ekki
íþyngjandi varðandi erlendar
eignir þótt það geti hugsanlega
truflað okkur í framtíðinni. Það
er heldur að sjóðirnir hafi verið
að færast nær markinu í innlend-
um bréfum.“
Hrafn telur að reynsla ís-
lenskra lífeyrissjóða af erlendri
starfsemi sé góð þrátt fyrir áföll
áranna 2000 til 2002. Lífeyris-
sjóðir fjárfesta einungis í gegn-
um viðurkennd erlend verð-
bréfafyrirtæki og það er ekki sjálfsagt að líf-
eyrissjóðir fjárfesti hjá sömu aðilum.
Lífeyrissjóðirnir hafa stækkað og hér hefur
safnast saman gífurleg sérfræðiþekking sem
mun nýtast annars staðar.
Árni er ekki alveg á sama máli og Hrafn
þegar litið er á reynslu lífeyrissjóðanna af er-
lendum verkefnum. „Þegar litið er yfir tíu
ára tímabil er ljóst að erlendar fjárfestingar
hafa ekki verið að skila því sem menn vonuð-
ust til. Við hjá Gildi höfum kannski að hluta
til betri reynslu vegna þeirrar gjaldmiðla-
stýringar sem hefur hjálpað okkar. En al-
mennt séð er þetta tímabil sem hefur ekki
verið að skila nægjanlega góðum árangri,“
segir Árni.
FLÓKIÐ UMHVERFI – STÆRRI SJÓÐIR
Stjórn Landssamtaka lífeyrissjóða hefur
kynnt stefnumótunarvinnu þar sem framtíð-
arsýn samtakanna er meðal annars lýst. Þar
kemur fram að fjárfestingarumhverfi sjóð-
anna verður sífellt flóknara sem kallar á góða
áhættudreifingu eignasafnsins vegna auk-
inna sveiflna á ávöxtun. Hrafn bendir á að
fram til ársins 1998 hafi íslenskir lífeyris-
sjóðir sýnt stöðuga ávöxtun samkvæmt sögu-
legum gögnum sem til eru. Árið 1999 var
metár en eftir það hafa orðið miklar sveiflur
á raunávöxtun sjóðanna. Framtíðarsýn lands-
samtakanna er sú að lífeyrissjóðum verði
færri og stærri.
Árni Guðmundsson telur að það sé alveg
ljóst að lífeyrissjóðir verði að stækka. „Fram-
sýn og sjómenn voru ekki endilega þeir sem
þurftu mest á því að halda að sameinast. Ég
held að það sé ekki heppilegt að reka þessar
litlu einingar. Þær eru dýrari til að standa í
eignastýringu sjálfar og áhættudreifing er
ekki nægjanlega mikil í litlum sjóðum.“
MARKAÐURINN MIÐVIKUDAGUR 14. DESEMBER 2005 11
Ú T T E K T
framtíðina
auki eignir sínar erlendis jafnt og
ar enn frekar. Eggert Þór Aðal-
tjórnendur hjá lífeyrissjóðum. HRAFN MAGNÚSSON, FRAM-
KVÆMDASTJÓRI LANDSSAMBANDS
LÍFEYRISSJÓÐA „Lífeyrissjóðirnir hafa
fjárfest mikið erlendis á þessu ári og þá
aðallega í hlutabréfum. Það byggist meðal
annars á því að þeir eiga mikið af hluta-
bréfum á Íslandi en einnig sjá menn mikil
tækifæri erlendis vegna þess hve krónan
hefur verið sterk.“
ÁRNI GUÐMUNDSSON, FRAM-
KVÆMDASTJÓRI GILDIS LÍFEYRIS-
SJÓÐS „Þegar litið er yfir tíu ára tímabil er
ljóst að erlendar fjárfestingar hafa ekki ver-
ið að skila því sem menn vonuðust til. Við
hjá Gildi höfum kannski að hluta til betri
reynslu vegna þeirrar gjaldmiðlastýringar
sem hefur hjálpað okkar. En almennt séð
er þetta tímabil sem hefur ekki verið að
skila nægjanlega góðum árangri.“
10_11_Markadur lesið 13.12.2005 15:10 Page 3