Réttur - 01.08.1931, Blaðsíða 26

138
SKULDLAUS BÚSKAPUR
[Rjettur
þess að viðhalda gæfusömu, þróttmiklu mannkyni. Þær
harmsögur, sem íslenskar sveitir geyma og þær ólaun-
uðu fórnir, sem þar hafa verið drýgðar, skrifa ég á
reikning hins ófullkomna skipulags. Sú orka, sem átti
að færa sjálfstæði og hamingju inn á þúsundir heimila
í landinu, hefir gengið til þess að drepa í þverbresti
hins úrelta skipulags.
Fyrir utan þá blóðtöku, sem úndirgefnin undir er-
lent vald olli þjóðinni, er sú þyngst, sem draup frá al-
þýðunni til innlendra yfirstétta, stórbænda og kirkju-
lýðs. Þrátt fyrir ýtrustu fátækt og bágindi, ól þjóðin
þenna hluta sinn vel. Það sýna hin fornu skjöl um
eignir og tekjur þessara aðila. Verðmætin streymdu
þá frá alþýðunni til auðvaldsins í mynd jarðarafgjalds,
leigu, vinnuskyldu, ýmisra kvaða af vinnu ófrjálsra
manna. í þessu sambandi get ég bent þeim, sem vildu
kynna sér þetta mál nokkru gjörr, á aðgengilega skil-
greiningu á eignum og tekjum biskupsstólanna á siða-
skiftatímanum í hinu mikla söguriti »Menn og mennt-
ir siðaskiptaaldarinnar á íslandi« eftir dr. Pál Eggert
Ólason. Enn í dag endurtekur sagan sig í þessu efni.
Enn í dag greiða íslenskir bændur og sveitaverkalýður
til auðvaldsins, innlenda og erlenda, há iðgjöld. E. t. v.
hærri en nokkru sinni fyr. Nú er það aðeins ekki í
mynd beinna kvaða eða jarðarafgjalda. Lág vinnulaun
og há peningarenta eru tæki nútímans til þess að arð-
ræna hina vinnandi stétt, jafnt í sveitum sem kaup-
stöðum, jafnt bændur sem verkamenn.
Hér að framan hefi ég slegið fram þeirri tilgátu, að
70—80% íslenskra bænda rækju skuldabúskap að
meira eða minna leyti. Allur þessi hópur greiðir háa
skatta til hinna ýmsu lánsstofnana sinna í mynd pen-
ingarentunnar. Hin fyrsta eining af vinnuarði slíkra
bænda gengur til þess að greiða skuldavexti, önnur til
þess að greiða afborganir. Það, sem þá kann að vera
afgangs, hefir bóndinn til sinna virkilegu umráða. Að