Réttur - 01.08.1931, Blaðsíða 18

130 FRAMSÓKN OG FÁTÆKIR BÆNDUR [Rjettur
Lánin eru tekin mest á »góðu« árunum 1928—1930.
Þegar vörur bænda svo falla í verði 1930 og 1931, stíga
í rauninni lánin að sama skapi. Það þarf 20—30%
meiri afurðir bænda til að greiða sömu rentur og af-
borganir sem áður. »ódýru« lánin, sem áttu að hjálpa
bændum, eru orðin rándýr okurlán, sem bændur ekki
rísa undir, síst þeir fátæku, sem verður auðvitað hlut-
fallslega minst gagn af sínum litlu lánum, sökum smá-
reksturs þeirra. Bændur eru þar með orðnir þræl-
bundnir á klafa bankaauðaldsins, sem lætur þá þræla
á jörðunum, heimtar sína vexti og afborganir, en læt-
ur þá sjálfa sjá um hvort þeir fá yfirleitt nokkurt
kaup fyrir vinnu sína.
Styrkir Framsóknar hafa gert bændum kleyft að
ráðast í þó nokkrar byggingar á jörðunum, en þegar
byggingarnar eru fullkomnaðar rísa hinsvegar fæstar
jarðimar, nema þá ríku bændanna, undir þeim, svo
þeir fátækari verða oft að hröklast burt af jörðunum,
þegar fór að verða lífvænlegra þar, ef þeir þá ekki
ljetu vera með að reyna að koma upp steinhúsum í
stað gömlu moldarkofanna.
Samvinnufjelagsskapur Framsóknar verður ræddur
sjerstaklega nú eða síðar, en viðurkent mun af öllum
bændum að hvorki takist með honum að afstýra hinu
ógurlega verðfalli á landbúnaðarafurðunum nje lækka
þá vöru í verði, sem hringarnir drotna yfir. Innan
auðvaldsskipulags megnar samvinnufjelagsskapur enga
bót að ráða á kreppum auðvaldsins nje að knýja
hringa þess á knje.
Þegar svo Framsókn auk þess sem henni mishepn-
ast þessar aðferðir sínar, lætur alveg óhreyft við 'smá-
rekstri búanna og eignarskipulagi jarðarinnar, heldur
þvert á móti leggur blessun sína yfir hvorttveggja, þá
er auðsýnt að með hennar aðferðum verður íslenska
landbúnaðinum og fátækum vinnandi bændum hans
ekki bjargað úr núverandi basli þeirra og bágindum.