Réttur - 01.08.1931, Blaðsíða 29

Rjetturj SKULDLAUS BÚSKAPUR 141
til að auka bústofn og ræktun um það bil samtímis þarf
meiri orku en smábóndinn í sveitinni hefir yfir að
ráða.
Löngum hefir verið undan því kvartað, hve landbún-
aðurinn hefði yfir litlu lánsfé að ráða. Og er það að
vissu leyti rétt, þó útkoman verði þessi, að margir
bændur séu skuldugri en æskilegt væri. Engin sérstök
lánsstofnun hefir verið til ætluð landbúnaðinum ein-
um og sniðin í samræmi við eðli hans og þarfir. Og
bændur hafa á undanförnum áratugum helst ekki átt
neinn beinan aðgang að bönkum landsins. Verslanirn-
ar hafa löngum verið þeirra aðalbankar. Hafa þær þó
ekki rekið neina reglulega lánastarfsemi. Þau lán, sem
þar hafa verið veitt, hafa ekki verið veitt til neinna
ákveðinna framkvæmda að undanskildu einhverju til
bygginga. Meginhluti þeirra skulda, sem bændur
standa í við verslanir, hafa orðið til þegar tekjur
þeirra hafa ekki staðið fyrir þörfum. Þær eru sam-
safn reksturshalla landbúnaðarins um lengri tíma, eða
þess hluta hans, sem rekinn hefir verið með oflitlum
bústofni. Vegna þessarar erfiðu aðstöðu bænda til pen-
ingastofnana, hefir mikil barátta verið háð til þess að
fá komið á fót sérstökum landbúnaðarbanka. Á því úr-
ræði hafði meginhluti bænda og þeirra aðalflokkur,
Framsóknarflokkurinn, mikla trú. Nú er sá draumur
orðinn að veruleika og þessi þráða stofnun hefir þegar
starfað nokkra stund. Til landbúnaðarbankans standa
stórar vonir alls þorra íslenskra bænda. Nær það jafnt
til smábænda sem stórbænda. En því miður virðist
skipulag hans svo þröngt og á marga lund gallað, að
mjög hæpið er að hann nái því takmarki, sem honum
mun hafa verið ætlað, að vera lánsstofnun allra bænda
í landinu. Hann starfar að vísu í mörgum deildum og
veitir lán til margvíslegra fyrirtækja. En þessi lán
geta ekki aðrir notað heldur en þeir menn, sem vel eru
efnaðir og ágætlega á bænda vísu. Með öðrum orðum,