Réttur - 01.08.1931, Blaðsíða 42

154
TOLLARNIR OG BÆNDUR
[Rjettur
Þegar Framsóknarstjórnin tók við völdum 1927,
strengdi hún þess heit að snúa straumnum úr sveitun-
um til bæjanna við. Nú skyldu árnar renna upp í móti.
Fólksstraumurinn átti ekki lengur að falla til sjávar
heldur upp í móti, til fjalls. Gullstraumnum úr kaup-
stöðunum skyldi veitt yfir sveitirnar eins og Hvítá
yfir Flóann. Árum saman hafði Framsókn skammast
út af hinum drepþungu byrðum tolla og óbeinna
skatta, er hvíldi á bændum. Það var íhaldsmaran yfir
landinu. Henni skyldi nú afljett. Hinn mikli dagur var
runninn upp.
Og hvað bar svo þessi mikli dagur í skauti sínu?
1924 hækkaði íhaldið almenna tolla, vörutoll, vitagjald
og afgreiðslugjald skipa um 25%. Þetta var svokallað-
ur »gengisviðauki« og átti að tákna það, að þetta væri
neyðarráðstöfun vegna hins lága peningagengis. Þá
var líka 20% verðtollurinn tekinn í lög. Þetta hvort-
tveggja var kallað dýrtíðarráðstöfun og átti aðeins að
gilda til bráðabirgða. Samt sem áður voru þessar »dýr-
tíðarráðstafanir« jafnan framlengdar með nokkrum
breytingum ár frá ári. Móti þessum »blóðsköttum« á
bændur barðist »Tíminn«, málgagn »Framsóknar«
djarflegast. Og fátækir bændur fylktu sjer um þessa
framherja sína við kosningarnar 1927.
Svo rann hinn mikli morgunn »Framsóknar« upp. Jón-
as og Tryggvi voru við völd. Þingið kom saman og »al-
þýðuvinirnir«, Framsóknarmenn og sósíaldemókratar,
voru í sameiginlegum meirihluta. Hvað var svo fyrsta
verk þeirra í tolla- og skattamálunum? Verðtollinn o(/
gengisviðaukann framlengdu þeir og verðtollinn hæklc-
uðu þeir um 50%. Þessi tollakækkim nam ca. 5% milj.
lcróna árin 1929 og 1930 (bæði árin). 1930 voru allir
tollar og skattar, sem á alþýðu hvíldu, ca. 90% af öllum
tekjum ríkissjóðs. Þessar byrðar, sem hvildu á öllum
aimenningi, beinlínis og óbeinlínis, urðu nálægt 30