Réttur - 01.02.1937, Blaðsíða 32

félögum. Ritið náði í tíð Ossietzkys um 20,000 ein-
taka sölu; en með fullri vissu má staðhæfa, að les-
endahópurinn hafi verið tíu sinnum stærri; og áhrif
þess, bein og óbein, voru langt um meiri en þessar
tölur gefa hugmynd um. ,,Weltbuhne“ var á þessum
árum verulegt pólitískt og menningarlegt vald. Hún
var hin vakandi samvizka í stjórnmálum Þýzkalands.
Hvers vegna var hún það?
Til þess liggja margar ástæður. Meðritstjórinn,
Kurt Tucholsky, var t. d. einn bezti og ritsnjallasti
blaðamaður Þjóðverja, lifandi af áhuga, heilt menn-
ingarveldi einn sér — nei, einmitt ekki einn sér, því
hann þurfti lifandi menningarumhverfi til að geta
notið sín og hæfileika sinna. ,,Weltbuhne“ hafði
skapað honum það umhverfi. Þegar hennar naut
ekki lengur við, þvarr lífskraftur hans. Hann framdi
sjálfsmorð í útlegðinni fyrir ári síðan.
Það mætti nefna íleiri samstarfsmenn Ossietzkys.
Er merkilegt að sjá, hvað margir af beztu rithöf-
undum Þýzkalands hafa skrifað í hvern einstakan
árgangs þessa fátæka tímarits, um hin djörfustu
áhugamál sín.
Minna mætti á áreiðanleik tímaritsins. Það stóð
allt af í mestum hita hinnar stjórnmálalegu baráttu,
sætti árásum frá báðum hliðum, hægri og vinstri, en
eg get ekki munað að þau fimm ár, er eg las það
vikulega, hafi nokkurn tíma tekizt að sanna, að það
færi með fleipur eða ósannindi.
En þýðingarmesta ástæðan, sem allar aðrar studd-
ust við, var hin algerlega óháða aðstaða tímaritsins.
Það var róttækt, en það tilheyrði engum flokki, engu
félagi, engri klíku. Það rak ekki hagsmunaerindi
neinna prívatmanna, og sjónarmið þess urðu ekki
keypt, hvorki beinlínis né óbeinlínis.
Persónugerving þessara eiginleika var Ossietzky.
Hann kunni að meta andlegt frelsi, en hann vissi
líka h'vað það kostaði. Og hann vissi nákvæmlega
160