Réttur - 01.01.1940, Page 48

innlimar Hitler Tékkóslóvakíu alla. 22. sama mánaðar tekur
hann svo Memellandið, og Mússólini, sem líka vill sýnast
maður, leggur undir sig Albaníu hinn 9. apríl.
Nú var svo komið, að almenningur í Frakklandi og eink-
nm Englandi þoldi ekki mátið, og æ háværari kröfur heyrð-
ust um, að þetta yrði að stöðva. Raunsæismenn, eins og
Winston Churchill og Lloyd George, sýndu fram á, að vam-
arbandalag gegn frekara ofbeldi í álfunni væri einskis nýtt
nema Sovétríkin væru aðili að því.
Almenningsálitið í Englandi var orsök þess, að Chamber-
lainstjómin sá sér ekki annað fært en taka upp samninga
við Sovétríkin um vamarbandalag, hversu mjög sem henni
hlýtur að hafa verið þetta um geð. Ef til vill mætti undrast,
að Sovétríkin skyldu vilja setjast að samningaborði með
stjóm, sem stefnt hafði að því um langa hríð að æsa stríðs-
eldana gegn þeim, eins og áður er að vikið, en á því er sú
skýring, að Rússar vissu um almenningsálitið í Englandi og
hafa sjálfsagt vonað, að því myndi takast að steypa Chamb-
erlainstjóminni og koma til valda frjálslyndari stjórn. Mál-
in vom þess verð, að tilraunin væri gerð.
»
Samningaumleitanir í Moskva.
Chamberlainátjóminni var ekki steypt, þó að það hefði
verið mjög auðvelt verk, svo sem almenningsálitið var í
Englandi um þessar mundir, til dæmis með forystu Verka-
mannaflokksins, sem í þessu efni stóð vægast sagt mjög lé-
lega í stöðu sinni. En brezka stjómin neyddist, eins og
kunnugt er, til að leita hófanna hjá sovétstjóminni um
möguleika á sameiginlegum aðgerðum gegn frekari ofbeldis-
beitingu í álfunni. Sovétstjórain lagði fram sínar tillögur í
málinu í þrem atriðum: 1) Gerður skyldi gagnkvæmur vam-
arsáttmáli Bretlands, Frakklands og Sovétríkjanna, sem
koma skyldi til framkvæmda, ef eitthvert,þessara ríkja yrði
fyrir árás. 2) Sáttmáli þessi skyldi látinn ná til allra þeirra
ríkja ,er lörid áttu að vesturlandamærum Sovétríkjanna, en
ekki aðeins Póllands og Rúmeníu, eins og brezka stjómin
virtist vilja (en áður hafði brezka stjómin tekið ábyrgð á
48