Réttur - 01.08.1971, Síða 39

gerði, er hann öðlaðist sósíalismann sem hugsjón
sína og stefnu.
Það var þetta fólk í fjötrum fátæktarinnar, sem
hóf baráttuna og háði hana með miklum fórnum og
hetjulund I hálfa öld hér á landi — og erlendis
lengur — unz því tókst að hrista af sér fjötra fá-
tæktarinnar með lifskjarabyltingunni 1942—47, sem
afnam hina sáru eymd sem almennt fyrirbrigði i
lifi alþýðu.
Eftir að þessi mikli sigur var unninn — eftir að
þungir járnhlekkir fátæktarinnar féllu —, breyttu
fjötrar auðvaldsskipulagsins um form og eðli. Þeir
fengu þanþol I stað hörku, þannig að teygja mátti
þá i það óendanlega, alveg eins og hægt er að
fella íslenzka krónu I hið óendanlega.* Hverjum
sigri verkalýðsins I hörðum kaupdeilum, hverri
hækkun kaupsins I krónum, svaraði ríkjandi borg-
arastétt, undirgefin Amerikönum, með minnkun
krónunnar, fölsun myntarinnar og síðan með falli
krónunnar, hækkun dollarsins. Og launastéttirnar,
nýorðnar bjargálna, sýndu nýríkri borgarastétt sitt
kristilega langlundargeð, — meirihluti þeirra kaus
borgaraflokka til áframhaldandi refsiaðgerða gegn
launafólkinu, — og fór svo og togaði I teygibandið
á ný, — oft af kyngikrafti, en án skilnings á þeim
þjóðfélagcaðstæðum, som gera ríkjandi borgara-
stétt kleift að blekkja og leika á launastéttirnar i
sifellu, meðan þær ekki öðlast sósíalistískan skiln-
ing á samhenginu í faglegri og pólitiskri stéttabar-
áttu þeirra.**
Þessar launastéttir sem heild skortir þann skiln-
ing sem kenning sósíalismans veitir þeim, sem
hana meðtaka, á þróun þjóðfélagsins og þarmeð
vélabrögðum valdhafanna.
Sameining og samruni valds verklýðssamtakanna
og hugsjónar sósíalismans i samfellda sósíalistiska
verklýðshreyfingu, er kann skil á öllum gangi auð-
valdsþjóðfélagsins og rétt svör við refskák auð-
valdsins: Það var það stórvirki, sem Marx og
Engels kenndu fátækum verkalýð 19. aldarinnar að
vinna og byrja þar með að breyta heiminum í sin-
um anda og I sina þágu.
Þetta verk verður hver kynslóð að endurtaka
að nýju, — hver á sinn máta, við sínar sérstöku
aðstæður, — sumar í fjöldahreyfingum alþýðunnar
i auðvaldslöndum, þar sem við allar freistingar
smáborgaralegrar hnignunar, stöðnunar og sléns,
valda og metorða, er að etja, — aðrar við skilyrði
alþýðuvalda, þar sem siálf misbeiting valdsins er
mesta freistingin og kölkun i æðum kerfisins: glöt-
um hugsjónarinnar, mesta hættan.
Sameining sósíalistískrar hugsjónar og marxist-
isks skilnings annarsvegar og valds verklýðshreyf-
ingarinnar hinsvegar er ekki hnoss, sem vinnst í
eitt skipti fyrir öll. Það er þróunarferill, sem I sí-
fellu verður að endurtaka. Hann var framkvæmdur
af þeirri kynslóð, sem nú hnígur smásaman til
viðar, á árunum 1930—49 fyrst og fremst. Hann
þarf að endurtakast nú með breyttu breytandi —
við þau nýju skilyrði, er skapazt hafa.
Þau verklýðssamtök, sem unnu stórvirkið þá,
vcru fóiæk oð fé, en rík að hugsjónum, frán oð
sýn á vélræði auðvaldsþjóðfélagsins og djörf í
ástungum sínum. — Þau eru I dag, sem heild séð,
rik að fé, en of fátæk að sósíalistískri menningu,
voldug að afli, en skortir þá sósíalistísku yfirsýn
yfir vígvöll þjóðfélagsins, sem gerir verklýðsstétt-
inni mögulegt að sjá við brellum borgarastéttarinn-
ar:að svara hverju svindli auðvaldsins með verðlag
og gengi að unnum faglegum sigrum verkamanna
með sameiginlegum stjórnmálalegum aðgerðum
allrar alþýðu.
Það er ekki nóg fyrir verklýðshreyfinguna að
verða risi að afli. Hún þarf einnig að eflast stórum
að viti og framsýni.
* Sumir myndu segja að fjötur sá hinn nýi væri
gerður, svipaður Gleipni hinum forna, úr föstu gildi
krónunnar, heiðarleik yfirstétta, sannleiksást
Morgunblaðsins, óhlutdrægni útvarpsins og fleiri
sllkum efnum, svo sem sjá má af þvi að þau fyrir-
finnast ekki af því úr þeim hefur verið undið ,,mjótt
silkiband", sem á að fjötra þann, er áður drap sig
úr Dróma fátæktar og leysti sig úr Læðingi þræla-
laga.
** 1961 hækkaði verkalýður landsins kaup sitt um
rúm 13% I júní. Þann 2. ágúst hækkaði rikisstjórn
borgarastéttarinnar dollarinn um 13% sem svar, —
svo eitt dæmi sé tekið af mörgum. 1966 áttu verk-
lýðsfélögin jafnvirði 25 miljóna dollara í atvinnu-
leysistryggingasjóði sínum. 1969 hafði sjóðurinn
vaxið mikið að islenzkum krónum, en var nú jafn-
virði ca. 15 miljóna dollara. Ekkert verklýðsfélag
mótmælti stuldi rikisstjórnarinnar á koupmætti
sjóðsins.
159