Morgunblaðið - 07.05.2006, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. MAÍ 2006 13
arnir eða sérkennararnir. „Við erum komin í
þá stöðu að þeir sem minnsta menntun hafa í
þessum efnum, sinna börnunum mest. Þetta
er svolítið sorglegt og raunar gegn öllum
hugmyndum um hvernig eigi að fara með
þessi mál,“ segir hann.
Leggur skólinn lítið fram?
Margir benda á að góð samvinna heimilis
og skóla sé grundvallaratriði í því að ráða bót
á erfiðleikum nemenda, ekki síst hegðunar-
erfiðleikum. Ónóg samvinna þarna á milli sé
einn veikasti hlekkur skólastarfsins.
„Ég talaði um það við kennarann að við
hefðum skilaboðabók, þar sem skráð væri
niður ef eitthvað gerðist áður en drengurinn
kæmi í skólann og ef eitthvað kæmi upp á yfir
daginn, bara svo allir vissu hvað væri að ger-
ast. Kennarinn vildi það ekki,“ segir móðir
hins 12 ára gamla Valdimars sem er með
Tourette og byrjaði nýlega að sýna ofbeldis-
hegðun. „Okkur kennaranum gekk ekki nógu
vel að vinna saman. Samstarfið við kennar-
ann er hins vegar það mikilvægasta og ef það
virkar ekki, þá verður þetta svo erfitt,“ segir
hún. „Menn verða að átta sig á mikilvægi
þess að skólinn og heimilin vinni saman að
málunum og séu samstiga,“ segir önnur móð-
ir.
Almennt má segja að það standi upp úr hjá
mörgum foreldrum að skólinn sé óvirkur og
legði lítið fram að eigin frumkvæði. Oft mætti
grípa miklu fyrr inn – áður en smámál yrði að
stórmáli.
Agastjórnun og ofvirkni í Kennó
En hafa kennarar þekkingu til að takast á
við þetta?
Auður Ásgeirsdóttir, sem útskrifast úr
KHÍ í vor segist ekki hafa hugmynd um
hvernig fást eigi við til dæmis ofvirk börn
með mikinn athyglisbrest. „Við höfum í raun
ekki farið neitt sérstaklega í mál eins og þessi
í náminu í Kennó, þetta hafa bara verið hlutar
af námskeiðum og valnámskeið. Við þyrftum
að læra um geðraskanir, líkamlegar fatlanir,
langveik börn og svo framvegis,“ segir hún.
Aðrir nemendur taka undir og benda á að
meiri agastjórnun vanti sömuleiðis inn í nám-
ið.
Markmiðið hlýtur að vera að gera skólana
meira sjálfbjarga til að taka á þessu. Þetta
segja sálfræðingar hjá þjónustumiðstöðinni
Miðgarði. „Kennarar segja gjarnan við okkur
að þeir hafi ekki þekkingu til að takast á við
margt af því sem fer fram inni í bekknum.
Það eru kennararnir sem eru með þessum
krökkum allan daginn og það er mikilvægt að
styðja þá og gera þeim kleift að mæta þessu,“
segja þeir.
Í könnun sem Gallup gerði fyrir tveimur
árum voru foreldrar barna í sérskóla spurðir
að því hvað þyrfti að breytast að þeirra mati í
hverfisskóla barnsins til að barnið gæti
stundað nám þar. Í 78% tilfella var svarið
sérhæfð þekking kennara og starfsfólks. Í um
50% tilfella var svarið viðhorf en nefna mátti
fleiri en einn svarmöguleika. Arthur Morth-
ens, forstöðumaður hjá menntasviði Reykja-
víkurborgar, bendir á að auðvitað væru sum
börn það erfið að þau gætu ekki verið í bekk.
„Það getur alveg verið þannig, en það vill
stundum verða að menn fara styttri leiðina og
einfaldari með því að segja: Fjarlægjum
barnið. Kennarar segja líka oft að þetta eigi
bara ekki að vera þeirra vandi. Aðrir, til
dæmis sérkennarar, eigi að sinna þessum
börnum eða þau eigi heima í sérskólum,“ seg-
ir Arthur og leggur áherslu á að vandi liggi
ekki í höfði barns heldur í samspili barnsins
og umhverfisins.
Aðspurður segir Grétar Marínósson, pró-
fessor í sérkennslufræðum við KHÍ, þetta
ekki jafnmikið áherslusvið í kennaranáminu
og það ætti að vera, miðað við hversu brýnt
þetta sé talið í skólum.
„En það má heldur ekki líta á það sem svo
að þetta standi og falli með grunnnáminu í
Kennó. Það er með þetta eins og svo margt
annað, það er ekki hægt að læra allt áður en
maður hefur störf. Þess vegna eru allir skólar
komnir með símenntunaráætlun,“ segir hann
og bætir við: „Þar sem kennararnir vinna
sem teymi og leysa málin í sameiningu, þar
sem náið samstarf er við foreldra og menn
þekkja krakkana vel, koma ekki upp svona
erfið mál. Þar er gengið út frá því að þessir
krakkar séu í lagi, það geti verið gott að
vinna með þeim og þau hafi hæfileika, miðað
við ef þú ferð í aðra skóla og heyrir kannski
frá skólastjóranum að það séu alltaf 5% sem
séu til vandræða og gengið er að því vísu. Þá
gengur lífið út á að finna þessi 5% nógu
snemma og halda þeim í skefjum eða vísa
þeim í burtu í sérúrræði. Þetta er ákveðinn
hugsunarháttur. Skólarnir þvo oft hendur
sínar og benda á einhverja aðra,“ segir hann.
Það virðist raunar sem margir bendi á ein-
hverja aðra þegar kemur að börnum með
hegðunarfrávik og geðraskanir. Líkt og kom-
ið verður inn á í lokagrein greinaflokksins
virðast menn gjarnan benda hver á annan –
ríki, sveitarfélög og jafnvel einstök ráðuneyti.
Undir hvern eiga þessi mál að heyra? Hver á
sinna meðferð og hver á borga hana? „Og
þarna verða börnin stundum bitbein á milli
þessara aðila,“ benti viðmælandi á.
Og nú nálgast kosningar …
Í greinunum hefur verið bent á að mismun-
andi sé eftir skólum og sveitastjórnum hvern-
ig á skólamálum sé tekið og málum barna
með hegðunarfrávik og geðraskanir. Rekstur
grunnskólanna hefur síðan árið 1996 verið á
höndum sveitarfélaganna. Framundan eru
sveitastjórnarkosningar. Margvísleg málefni
verða rædd í tengslum við þær á næstu dög-
um.
„Er þetta ekki eitthvað sem ætti að ræða í
sambandi við kosningarnar?“ spurði kennari
Morgunblaðið og bætti við: „Það væri grá-
upplagt!“ 
Málið snertir 45.000 nemendur, tæplega 5.000 starfsmenn við kennslu
og skólastjórnun, um 180 skóla og ótal sveitarfélög.
Margir benda á að huga verði að því hvað gerist í frímínútum og úti á skólalóð.