Morgunblaðið - 10.09.2006, Qupperneq 22

É
g held að það sé hollt
fyrir alla að horfa út í
himingeiminn, skynja
hvað hann er stór og
hver staða okkar í ver-
öldinni er,“ segir stjörnufræðing-
urinn Þorsteinn Sæmundsson. Að
kveldi 28. september mun rödd Þor-
steins hljóma í útvarpstækjum
landsmanna en hann hyggst lýsa í
beinni útsendingu á Rás 2 því sem
fyrir augu ber uppi í himinhvolfinu.
Eins og fram hefur komið verður
slökkt á öllum götuljósum á höf-
uðborgarsvæðinu frá 22.00–22.30, í
tengslum við upphaf Alþjóðlegrar
kvikmyndahátíðar í Reykjavík.
– En hvaða stjörnur vonast Þor-
steinn til að sjá?
„Ég vona náttúrlega fyrst og
fremst að það verði gott veður svo
við sjáum eitthvað!“ segir hann og
bætir við að gaman væri að geta
bent fólki á Vetrarbrautina, það er
ef nógu dimmt væri til að hún sæist
vel. Að sögn Þorsteins verða því
miður engar bjartar reikistjörnur
sýnilegar á þessum tíma og tunglið
raunar ekki heldur en hægt verður
að sjá fjölda stjörnumerkja, til dæm-
is Svaninn, Pegasus og hinn fræga
Karlsvagn sem raunar er einungis
hluti úr stjörnumerki.
Himinhvolf í heitum potti
„Allar björtustu stjörnurnar
verða líka sýnilegar, til dæmis blá-
stjarnan Vega og stjörnurnar Kap-
ella og Arktúrus. Það er hins vegar
spurning með daufari stjörnur.
Hvort við sjáum þær fer eftir því
hversu dimmt verður. Að slökkva
ljósin í borginni þýðir náttúrlega
ekki að hún verði myrkvuð. Raf-
magn verður ekki tekið af húsum en
fólk verður hvatt til að slökkva
ljósin,“ segir Þorsteinn og
bendir á að því meira myrkur
sem náist, því fleiri stjörn-
ur komi í ljós. Hann segir
heldur ólíklegt að á
þessum tíma verði
björt norðurljós en að
það sé þó ekki útilokað.
Þorsteinn viðurkennir að óneit-
anlega verði vandasamt að lýsa him-
inhvolfinu í útvarpinu. „Ég er ekki
búinn að leysa það alveg hvernig ég
lýsi því þannig að fólk skilji hvert
það á að horfa, sérstaklega þegar
margir þekkja ekki almennilega átt-
irnar,“ segir hann sposkur. Hann
bendir á að stjörnuskoðun njóti sí-
fellt meiri vinsælda en segir að í
Reykjavík sé að öllu jöfnu orðið erf-
itt að virða fyrir sér stjörnurnar.
„Ljósmengun er geysimikil og
nær orðið yfir mjög stórt svæði. Það
þarf að fara nokkuð langt frá borg-
inni til að nálgast verulega dimman
himin. Ég hef orðið var við að
áhuginn á stjörnuskoðun
hefur aukist með því að
fleiri og fleiri eru
komnir með sum-
arbústaði þar
sem þeir hafa
heita potta.
Eftir Sigríði Víðis Jónsdóttur
sigridurv@mbl.is
Hollt að horfa í himingeiminn
Ekki er útilokað að norð-
urljósin sjáist þegar ljós
borgarinnar verða slökkt.
Þá liggur fólk í þessum heitu pottum
og horfir upp í himininn og uppgötv-
ar skyndilega himinhvolfið …“
Þorsteinn lagði fyrir nokkrum ár-
um fram hugmynd til borgaryf-
irvalda um að slökkt yrði á götu-
ljósum eins og til stendur nú. Hann
segir að uppruna hugmyndarinnar
hjá sér megi rekja til rafmagnsleysis
í borginni.
„Himinninn fer ekki neitt!“
„Ég man sérstaklega eftir einu
skipti þegar það gerðist en þá fór ég
út að ganga með fjölskyldunni.
Drengirnir, sem á þeim tíma voru
litlir, tóku skyndilega eftir
stjörnunum og fóru að spyrja
um þær. Í rafmagnsleysinu
vakti himinninn sérstaka
eftirtekt þeirra. Hins
vegar fékk Andri Snær
Magnason sömu hug-
mynd, alveg óháð mér,
á svipuðum tíma og ég
lagði hana fram, og
kannski einhverjir fleiri,“ segir
hann.
Þorsteinn bendir á að ef fólk
kynni sér himinhvolfið og læri
stjörnumerkin fylgi það því hvert
sem það fer. „Himinninn fer nátt-
úrlega ekki neitt! Ef menn fara til
dæmis til suðlægari landa geta þeir
séð þessa gömlu kunningja, þótt þeir
séu í öðrum áttum og annarri hæð,
og raunar séð margar stjörnur til
viðbótar.“
daglegtlíf
Þess válega atburðar þegar
Pourpuoi-Pas? fórst við Mýrar
hefur verið minnst sem harm-
leiksins mikla. » 28
sjóslys
Jón Þór Hannesson er einn höf-
unda heimildamyndarinnar
Loftleiðaævintýrisins um sögu
eins fyrsta útrásarfélagsins. » 28
flug
Jón Eggert Guðmundsson lauk
nýlega rúmlega 3.400 kílómetra
strandvegagöngu til styrktar
Krabbameinsfélaginu. » 34
afrek
PS Ísland, ný ljósmyndabók
Páls Stefánssonar, opinberar
náið ástarsamband höfundar
við birtu – og allt í lit. » 36
landslag
Steindór Andersen formaður
Kvæðamannafélagsins Iðunnar
las milljón rímur og fór ósjálfrátt
að leita að stuðlum í fréttum. » 24
rímur
|sunnudagur|10. 9. 2006| mbl.is
Í BÓKINNI Draumalandinu lýsir Andri Snær Magna-
son hugmynd um að slökkva á ljósum á höfuðborg-
arsvæðinu og fá stjörnufræðing til að lýsa himn-
inum. Hann hafði raunar lagt fram erindi þessa
efnis til borgaryfirvalda árið 2000 en það hlaut ekki
hljómgrunn. Andri Snær bendir á að ekki skipti öllu
máli hver eigi hugmyndina því himinninn sé allra.
„Og ég átti ekkert hugmyndina að honum!“
Aðspurður um uppátækið þann 28. september seg-
ir Andri Snær að það ætti að geta vakið heims-
athygli. „Ég held líka að það sé mikilvægt fyrir okk-
ur sálrænt að finna fegurðina í skammdeginu,
þannig að þegar við göngum inn í myrkrið núna í
október, nóvember og desember sé eitthvað til að
hlakka til,“ segir hann.
„Það er í raun mjög merkilegt að borgarbörnin
eru fyrsta kynslóð jarðarbarna sem ekki hefur að-
gang að djúpum himni, eins og maðurinn hefur allt-
af haft. Þannig að þetta getur kannski aðeins fært
okkur nær því samhengi sem við erum sprottin úr.“
Allar bæjarstjórnir fengu bréf
Öll sveitarfélög á höfuðborgarsvæðinu hafa boðað
að þau muni taka þátt og Andri Snær segir að vonir
standi til að enn fleiri verði með. Öllum bæjar-
stjórnum á landinu hefur raunar verið sent erindi
vegna málsins. Andri Snær fer að hlæja þegar hann
er spurður hvort hann sé ekki í skýjunum yfir að
þetta sé að verða að veruleika.
„Jú, jú, en núna er maður náttúrlega kominn með
frumsýningarskrekk … Það er vonandi að veðrið
leiki við okkur. Þess vegna er best að öll sveit-
arfélög á landinu taki þátt í þessu, þá heppnast
þetta alveg örugglega einhvers staðar!“
Fegurðin í skammdeginu
Morgunblaðið/Þorkell
Frumsýningarskrekkur Andri Snær vonar að bæjarstjórnir taki við sér,
enda verði veðrið örugglega gott einhvers staðar.
Morgunblaðið/Golli
Þorsteinn
Sæmunds-
son stjörnu-
fræðingur.