Morgunblaðið - 03.06.2007, Síða 66

66 SUNNUDAGUR 3. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Á
ður fyrr tóku íslensk-
ir sjófarendur ofan
og gjörðu bæn áður
en haldið skyldi frá
landi. Þótt hugur
væri djarfur og til í flest var bát-
urinn nefnilega lítill en hafið stórt
og ferðin þar af leiðandi mjög svo
óviss. En hönd almættisins þótti
örugg og traust. „Guð í hjarta,
Guð í stafni, gefur fararheill“, var
sannfæring þeirrar tíðar. Og í
þeirri bjargföstu trú ýttu menn úr
vör.
Ekki veit ég hvaða bænir um
ræðir nákvæmlega, eflaust hafa
þær verið margar og á ýmsa lund,
en í tilefni sjómannadagsins lang-
ar mig að birta þrjár, enda við
hæfi þar sem jafnframt er upp
runninn trínitatis. Um 100 ár eru
á milli þeirra, hverrar um sig.
Sú fyrsta nefnist Sjóferða-
mannsbæn, og er úr bænakveri
sr. Bjarna Arngrímssonar (1768-
1821), líklega frá 1798. Þar segir:
Almáttugi Guð. Þú ert sá vísi og
góði höfuðskepnanna herra og
undir eins minn faðir. Í trausti
þinnar náðarríku handleiðslu
byrja ég nú, veik og hjálpar
þurfandi mannskepna, þessa
hættusömu sjóferð.
Þú þekkir bezt þær hættur sem
mér og voru litla skipi búnar eru
af óstöðugu sjávarins hafi, er af-
málar mér dauðans ímynd á
hverri öldu, sem rís um kring
þessi veiku skipsborð er bera mitt
líf.
Æ! vertu nú lífs míns verndari,
minn leiðtogi og minn bezti föru-
nautur, því hverjum skyldi ég
þora að trúa fyrir mér, ef ekki
þér.
Minn almáttugi faðir og trúfasti
lífgjafari. Banna þú þínum skepn-
um, vindi og sjó að granda mínu
og vor allra lífi, þá hlýða þær.
Gef oss forsjálega að geta séð
við öllum fyrirsjáanlegum hætt-
um, af blindskerjum, boðum,
grynningum og öðru, en afvend
sjálfur þeim óþekktu. Uppljúk
þinni mildu hendi og send oss
þína blessun; bjóð sjávarins af-
grunni að opna sitt ríka skaut, til
að uppfylla vorar nauðþurftir. Þér
fel ég mig með skipi og varnaði,
leið oss alla farsællega og vernda
oss við öllu tjóni, þá viljum við lofa
og prísa þína gæzku, sem svo
dásamlega annast þín börn.
En sé það þinn náðugur vilji, að
þessi reisa skuli verða vor dauða-
gangur, ó, svo gef mér og oss öll-
um velviðbúnum að mæta voru
síðasta; í þínum höndum er vort
líf; gjör þú við oss eftir þinni vel-
þóknan, ver þú aðeins vor faðir og
gef oss eilífa hvíld og sælu hjá þér
fyrir vors blessaða meðalgangara
Jesú Krists forþénustu sakir.
Amen.
Næst er bæn sr. Odds V. Gísla-
sonar (1836-1911), en hún kom
fyrst á prenti í maí 1892. Þar seg-
ir:
Í nafni Guðs föður, sonar og
heilags anda.
Almáttugi Guð, ég þakka þér að
þú hefur gefið mér líf og heilsu
svo ég geti unnið mín störf í sveita
míns andlits.
Drottinn minn og Guð minn.
Þegar ég nú ræ til fiskveiða og
finn vanmátt minn og veikleika
bátsins gegn huldum kröftum
lofts og lagar, þá lyfti ég upp til
þín augum trúar og vonar og bið
þig í Jesú nafni að leiða oss á
djúpið, blessa oss að vorum veið-
um og vernda oss, að vér aftur
farsællega heim til vor náum með
þá björg sem þér þóknast að gefa
oss.
Blessa þú ástvini vora, og leyf
oss að fagna aftur samfundum svo
vér fyrir heilags anda náð sam-
huga flytjum þér lof og þakk-
argjörð.
Ó, Drottinn, gef oss öllum góð-
ar stundir, skipi og mönnum í
Jesú nafni.
Amen.
Þrátt fyrir ýmsar breytingar
tímans, og sumar ekki á betri
kantinn, er ég ekki í nokkrum
vafa um að enn eru til þeir ein-
staklingar á 21. öld sem biðja áður
en lagt er úr höfn á djúpið. Og ég
er ekki einn um að vera þessarar
skoðunar. T.d. er mér kunnugt
um að sóknarprestur Norðfirð-
inga, Sigurður Rúnar Ragn-
arsson, gerði eina sjóferðabæn í
bundnu máli fyrir nokkrum árum,
sem farið hefur í mörg skip þar
eystra og víðar. Og meistari Sig-
urbjörn Einarsson biskup gekk
þessa ekki dulinn heldur, um
trúarþel íslenskra fiskimanna á
geimöld, því árið 2003 komu út
eftir hann nokkrar sjóferðabænir,
á vegum Orðs dagsins á Akureyri.
Hann fær að eiga lokaorðið, og
segir:
Drottinn minn og Guð minn.
Ég leysi festar og legg frá landi
í því trausti, að þú sleppir ekki
hendi af skipi og mönnum.
Vak yfir mér og öllu hér, yfir
búnaði og tækjum, yfir hugsun og
handtökum og öllum viðbrögðum
innanborðs.
Þig vil ég muna, þér vil ég
fylgja og treysta heilagri umsjón
og forsjá þinni.
Hjálpa mér til þess.
Í Jesú nafni. Amen.
Með blessunar- og ham-
ingjuóskum.
Sjómannabænir
Sjómannadagurinn heilsar eitt árið enn og er
það vel og dýrmætt að Íslendingar minnist
þannig róta sinna er liggja í hinum bláa akri.
Sigurður Ægisson gerir í þessum pistli að um-
talsefni sjóferðabænir gamla og nýja tímans.
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
HUGVEKJA
Um sjómannadag
finnst mér við hæfi að
minnast míns gamla formanns og
læriföður er fæddist í Litla-Bæ 9.
febrúar 1920 (látinn 27. apríl ’07),
en fluttist að Sjólyst 5 ára. Litla-
bæjarbræður voru Kristinn, Valdi-
Jón Guðmundsson
✝ Jón Maríus Guð-mundsson fædd-
ist í Vestmanna-
eyjum 9. febrúar
1920. Hann lést á
Sjúkrahúsi Vest-
mannaeyja 27. apríl
2006 og var jarð-
sunginn frá Landa-
kirkju í Vest-
mannaeyjum 6. maí
sama ár.
mar, Guðmundur og
Magnús sem fórst í
Land-Eyjunum. Syst-
urnar voru Jónína og
Kristín sem bjó lengst
í Litla-Bæ hjá föður
sínum. Jón telur að
bæjarar hafi verið
kúnstugir og sérvitrir.
Þeirra þekktastir eru
Ási í Bæ og Kristinn
R. í Madrid, hálfbróð-
ir Ása. Ástgeir Guð-
mundsson var báta-
smiður, góður og
gerði stundum við úr
á kvöldin. Ólafur var þekktur fyrir
að smíða fjölda skjökkbáta með
færeysku lagi. Hann smíðaði t.d.
þrjá kappróðrarbáta, fyrir Sjó-
mannadagsráð Vestmannaeyja.
Bæjarar er afkomendur Ögmundar
í Auraseli, sem var talinn göldr-
óttur. Þegar hann kom í Land-Eyj-
ar, var hann með fjölskyldu sína á
flótta undan Skaftáreldum, en
komst ekki nema í Land-Eyjar
vegna veikra barna sinna. Í Land-
Eyjum fékk hann leyfi til að reisa
kotið Aurasel.
Móðir Jóns, Jóhanna Jónsdóttir,
kom undan Austur-Fjöllunum, frá
Rauðsfelli. Hún var úr stórum
systkinahópi, systir hennar var
Kristín kona Óla Fúsa. Bróðir Jóns
var Magnús Knútur sem dó tæplega
fertugur, ókvæntur og barnlaus.
Glíma Jóns í Sjólyst við sjóinn
byrjaði snemma. Leikvöllurinn var
Tangafjaran með sínum klöppum og
sandi. Í fjörunni voru reistir flóð-
garðar sem var reynt að verja á að-
fallinu. Auðvitað fór allt á bólakaf
þegar flæddi. Það var vel sloppið að
blotna aðeins í fæturna. Sjö til átta
ára fór Jón að snúast í kringum afa
sinn þegar hann vann við viðgerðir
á bátum undir Hellrum. Þegar skipt
var um borð í súðbyrðingi fékk Jón
það hlutverk að halda við með slag-
hamri að utan þegar sá gamli hnoð-
aði inn í bátnum. Jón fékk vasaúr í
fermingargjöf og var grafið á það.
Veiðimennskan byrjaði með að
dorga murta á bryggjunum, engum
til gagns nema helst köttunum.
Hvað sem öðru líður er líklegt að
hér hafi kviknað neistinn sem þarf
til að verða fengsæll formaður. Jón
var mjög upptekinn við sjávarsíð-
una enda varla tími til að sækja
skólann. Þá komu sér vel hin tíðu
mánaðarfrí. Þau eru orðin nokkuð
mörg mánaðarfríin í þessum mán-
uði, Nonni minn, átti pabbi hans þá
til að segja.
Vinsælar voru krærnar til leikja,
sem reistar voru á pöllum sem
stóðu á steyptum stólpum sem náðu
langt út í sjó, en á fjörunni var kom-
ist þarna um þurrum fótum. Þá áttu
menn til að skjótast undir palla til
að svara kalli náttúrunnar eða til að
staupa sig. Á flóðinu var Atlants-
hafið undir krónum ómengað. Þá
var upplagt að opna lúgu á gólfinu
og ausa upp sjó til fiskþvottar fyrir
✝ Jóhann BragiBaldursson
fæddist í Reykjavík
2. janúar 1957.
Hann lést á Land-
spítalanum í Foss-
vogi 16. maí síðast-
liðinn. Foreldrar
hans eru Matt-
hildur Finn-
bogadóttir, f. í
Presthúsum í V-
Skaftafellssýslu 21.
september 1922, og
Baldur Sigurðsson,
f. á Grund á Jök-
uldal í N-Múlasýslu 22. maí 1923.
Systkini Jóhanns eru: 1) Hörður
Guðjónsson, f. 3. júní 1946, 2)
Börn þeirra eru Eygló Auður, f.
26. desember 1979, og Sigurður
Baldur, f. 6. október 1981.
Önnur kona Jóhanns er Guð-
finna Bjarnadóttir, f. 27. desem-
ber 1962. Börn þeirra eru:
Bjarni, f. 22. mars 1990, og
Anika Maí, f. 30. maí 1992.
Þriðja kona Jóhanns er Andrea
Hilmarsdóttir, f. 6. nóvember
1965. Sonur þeirra er Bjartur
Hrafn, f. 23. október 1999.
Jóhann stundaði sjómennsku
frá unga aldri en menntaði sig
sem dúklagningamaður og vann
við þá iðn til margra ára.
Útför Jóhanns var gerð frá
Fossvogskapellu í Reykjavík 24.
maí.
Þorgerður Bald-
ursdóttir, f. 13. nóv-
ember 1948, 3) Sig-
urður Óli, f. 12.
september 1953, 4)
Gísli, f. 9. janúar
1955, 5) Kristinn
Óskar, f. 2 febrúar
1958, 6) Heimir, f.
11. september 1960,
7) Hlín, f. 27. janúar
1962, 8) Þórdís, f.
27. janúar 1962, 9)
Vilborg, f. 14. febr-
úar 1963, og 10) Sól-
veig, f. 12. nóv-
ember 1965.
Jóhann kvæntist Vilborgu S.
Arinbjarnar, f. 21. mars 1958.
Sá andans andardráttur
sé óslítandi þáttur
á milli mín og þín.
Þá barnslegt hjarta biður,
þín blessun streymir niður.
Ég fer til þín, kom þú til mín.
(Valdimar Briem)
Elsku pabbi minn.
Ég var heppinn að eiga þig, því þú
varst langskemmtilegastur.
Takk fyrir að hafa farið með mér í
bíó og út að hjóla. Takk fyrir allar
skemmtilegu uppákomurnar.
Ég bið Guð að passa þig. Ég mun
alltaf elska þig, elsku klári pabbi
minn.
Megi hljóður engill friðar vaka yf-
ir þér.
Þinn sonur,
Bjartur Hrafn
Hafðu gullið áfram grafið
og gerðu eitthvað nýtt.
Þó þrautirnar þyngjast, þá þakkaðu Guði
því við tekur vorið hlýtt.
(Jóhann Bragi)
Ég hitti Jóa 3. júní ’97 heima hjá
vini mínum. Jói hafði strax sterk
áhrif á mig. Nærvera hans hreif mig
og mig langaði að kynnast honum.
Hann varð strax mikill þáttur inn í
mitt líf. Hann var fróður og kunni vel
að halda áhuga mínum vakandi á
sögum sínum og tilvitnunum úr bók-
um og ljóðum.
Við gengum saman þungar þraut-
ir, svo að ég vitni í ljóðið hans, og ég
þakka Guði fyrir vorið hlýtt.
Mest þakka ég Guði fyrir að þrátt
fyrir þungar þrautir og orrustur, þá
stóðum við upp, og stóðum uppi sem
vinir.
Okkur var gefið margt sem ekki
öllum er gefið. Besta gjöfin er litli
drengurinn okkar, hann Bjartur
Hrafn, sem er 7 ára núna. Jói var
mjög skemmtilegur pabbi og Bjart-
ur unni honum svo heitt og þeir voru
miklir félagar og duglegir að gera
margt saman. Jói var hugmyndarík-
ur og uppátækjasamur og hann fann
alltaf upp á einhverju spennandi að
gera. Það er mikill missir að hafa
hann ekki til staðar, hann var hand-
laginn og duglegur.
Hann kunni að gleðja börn, gaf
þeim tíma og kunni margar sögur.
Oft sat hann með börn í kringum sig
og aldrei urðu þau leið á uglusögunni
hans.
Jói var skemmtilegur, átti góða
kímnigáfu og hló mikið. Ég á eftir að
sakna þess að deila með honum litlu
og stóru sigrunum í lífi Bjarts, að
heyra hláturinn og gleðina þegar ég
sagði honum frá sniðugu gull-orðun-
um sem Bjartur hefur sagt. Bjartur
er með skemmtilegt ímyndunarafl
Jóhann Bragi Baldursson
Nú ertu farinn, farinn frá oss,
hvílir hjá Drottni okkar besta.
Þetta ljóð færðu í staðinn fyrir
kveðjukoss
sem þó myndi vera það besta.
Við elskum þig öll.
Við elskum þig mikið, ekkert fær
því breytt.
Hvíldu nú í friði í Drottins höll,
þar sem lífið þig hefur nú svikið.
Votta ástvinum samúð
mína, Guð blessi ykkur.
Eðvarð Freyr
HINSTA KVEÐJA
✝
Þökkum auðsýnda samúð við andlát og útför,
PÁLS HALLDÓRSSONAR.
Ragnheiður Kristjánsdóttir,
Þórhallur Pálsson,
Guðný Pálsdóttir,
Halldóra Pálsdóttir.
Vönduð og persónuleg þjónusta
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Sími 551 7080
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
Ólafur Örn
útfararstjóri,
s. 896 6544
Inger Rós
útfararþj.,
s. 691 0919