Morgunblaðið - 10.06.2007, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 2007 37
Svandís segir menn hafa sest niður
tímanlega til að skoða möguleika á
sameiginlegu framboði til borgar-
stjórnar 2006. Var það gert snemma
árs 2005. „Við vissum að við þyrftum
að koma okkur saman um nýjan
málefnaramma, taka ákvarðanir um
prófkjör eða hvort við ætluðum að
handraða á listann, hvort við ætl-
uðum að hafa borgarstjóra innan eða
utan kvóta og svo framvegis. Það
voru þrír fulltrúar hvers flokks í
þessum viðræðum og menn töluðu
frá upphafi mjög opið. Andrúms-
loftið í viðræðunum var gott. Full-
trúarnir voru skipaðir úr grasrótinni
og áttu því ekki beina aðild að
Reykjavíkurlistanum í formi hags-
muna, þ.e. þetta voru ekki borg-
arfulltrúar, varaborgarfulltrúar,
nefndarformenn eða neitt slíkt.
Markmiðið var að komast að því
hvort við sæjum pólitíska þýðingu í
því að halda áfram á þessari veg-
ferð.“
Vildi innsigla meintan styrk
Fundirnir urðu 25 og sat Svandís
megnið af þeim sjálf. Hún segir fljót-
lega hafa komið í ljós að Samfylk-
ingin vildi þarna innsigla meintan
styrk sinn. „Samningamenn Sam-
fylkingarinnar vildu hafa það á
hreinu að Samfylkingin væri stærsti
flokkurinn í þessu samstarfi.“
Svandís segir flokkinn hafa gert
þetta í krafti kjörfylgis síns í alþing-
iskosningunum árið 2003, þegar
Samfylkingin fékk 31% greiddra at-
kvæða. Í sömu kosningum hlaut
Framsókn 17,7% atkvæða og VG
8,8%. Fylgismunurinn var m.ö.o.
talsverður.
Hún segir að Samfylkingin hafi
líka látið gera skoðanakannanir á
þessum tíma til að undirstrika að
hún ætti rétt á fleiri fulltrúum í efstu
sætum sameiginlegs lista en áður.
„Við í VG héldum okkur aftur á
móti fast við jafnræðisregluna og
létum þá skoðun í ljós að við hefðum
ekki áhuga á því að fara inn í þetta
samstarf sem „hjálpardekk“ undir
vagn Samfylkingarinnar. Það var í
raun verið að sýna okkur lítilsvirð-
ingu með því að bjóða upp á það sem
kost. Það var í okkar huga enginn
valkostur og þegar ég hugsa til baka
skil ég ekki með hvaða rökum Sam-
fylkingin taldi að hún gæti landað
samningi á þessum forsendum. Sam-
fylkingunni fannst þetta fráleit nálg-
un hjá okkur og órökrétt að við ætl-
uðum að semja um fleiri borgar-
fulltrúa en við ættum „rétt“ á. Það
er hin hliðin. Ég er aftur á móti jafn-
sannfærð um það í dag og ég var þá
að ekki verði samið um lýðræðið í
reykfylltum bakherbergjum. Annað-
hvort gerir maður samkomulag um
lista þar sem allir aðilar hafa jafna
aðkomu, sem hafði verið niðurstaða
okkar í þrígang með ágætum ár-
angri, eða segir sem svo: Þetta hefur
verið ágæt vegferð en henni er lokið
og nú förum við hvert um sig í okkar
leiðangur.“
Framsókn snögg og lipur
Aðspurð um afstöðu Framsóknar-
flokksins segir Svandís: „Það skal
tekið fram að Framsókn var af-
skaplega lipur í þessum samninga-
umleitunum og það þvældist ekkert
fyrir henni að vera þar sem sigur-
vegarinn var líklegastur til að vera.
Enda kláraði hún það með glæsi-
brag eftir kosningarnar að koma sér
að völdum hér eftir sem hingað til.
Maður fer bara að falla fram í lotn-
ingu yfir því hvað Framsókn er
snögg og lipur að ná þessum megin-
markmiðum sínum.“
Svandís segir hnoð hafa einkennt
viðræðurnar undir lokin og menn
lagst í miklar útfærslupælingar.
„Samfylkingin var áfram staðráðin í
að innsigla sinn meinta styrk. Það
þarf svo sem ekki lærða stjórnmála-
fræðinga til að vekja athygli á því að
það hefur alla tíð verið mjög sterkur
þáttur í sjálfsmynd Samfylkingar-
innar að hún sé stór. Ég man ekki
eftir því að nokkur annar stjórn-
málaflokkur á Íslandi hafi talað jafn-
oft um það hvað hann sé stór. Það að
hún sé stór er algjörlega mál mál-
anna. Samfylkingin var stærsti
stjórnarandstöðuflokkurinn, stærsti
jafnaðarmannaflokkurinn og svo
framvegis. Mér hefur oft fundist
stærðin skipta Samfylkinguna meira
máli en innihald stefnunnar sem hún
stendur fyrir.“
Málefnaágreiningur ekki mikill
Þrátt fyrir þetta gekk, að sögn
Svandísar, ágætlega að ræða um
aðra hluti en jafnræðisregluna með-
an á samningaumleitunum stóð. „Við
ræddum um að efla tengslin við bak-
land flokkanna, um að halda borgar-
málaþing og mjög mikið um lýðræði
og möguleika á aukinni þátttöku al-
mennings við ákvarðanatöku. En
auðvitað fyrst og fremst um að stýra
borginni áfram í anda félagshyggju í
þágu borgarbúa allra. Við sáum að
vísu strax að atriði eins og sala á hlut
borgarinnar í Landsvirkjun yrðu
ekki auðveld eins og hefur komið á
daginn og sömuleiðis stóriðjuþjónk-
un Orkuveitunnar en málefna-
ágreiningur var ekki mikill enda
vorum við vön að vinna saman í ráð-
húsinu og flokkunum hafði gengið
vonum framar að stilla saman sína
pólitísku strengi. Það er ástæðan
fyrir því að skútan hélst svona lengi
á kili. Það er verðugt verkefni að
skrifa eftirmæli Reykjavíkurlistans
og halda því til haga hvað hann var
stórkostlega merkilegur. Þess vegna
var slæmt að þessu skyldi ljúka með
þessum hætti.“
Það var sum sé ekki málefnalegur
ágreiningur sem leiddi til endaloka
Reykjavíkurlistans heldur jafnræð-
isreglan. „Það slitnaði upp úr þess-
um viðræðum vegna jafnræðisregl-
unnar, aðrir þættir voru ekki það
flóknir að okkur hefði ekki tekist að
leysa þá. Þannig að Samfylkingin
sleit Reykjavíkurlistanum. Það er
alveg á hreinu. Það er að vísu alveg
rétt að við í VG slitum síðasta fund-
inum en það var bara vegna þess að
við höfðum kjark til að segja: Keis-
arinn er ekki í neinum fötum. Hvað
ætlum við að halda þessum fundum
áfram lengi? Við vissum að það var
tilgangslaust miðað við óbreyttar
forsendur og okkur var orðið ljóst að
Samfylkingin sat fast við sinn keip.“
Össur Skarphéðinsson iðnaðar-
ráðherra hélt því fram í grein í
Fréttablaðinu 29. maí síðastliðinn að
upp úr Reykjavíkurlistanum hefði
slitnað vegna afskipta forystu VG „–
sem þá einsog nú virtist fremur sjá
samstarf við Sjálfstæðisflokkinn í
hillingum en reyna myndun öflugs
meirihluta til vinstri“.
Þessari söguskýringu hafnar
Svandís alfarið. „Össur fer þarna
með staðlausa stafi. Það vita allir
sem tóku þátt í viðræðunum um
Reykjavíkurlistann, þar með taldir
fulltrúar Samfylkingarinnar. Valdið
var alfarið í höndum okkar fulltrúa
VG í viðræðunefndinni og það er frá-
leitt að forysta flokksins hafi beitt
okkur einhverjum þrýstingi. Við
upplýstum okkar formann reglulega
um stöðu mála eins og eðlilegt er en
að öðru leyti kom hann hvergi ná-
lægt viðræðunum. Hann hvatti okk-
ur allan tímann til að reyna að finna
samningsflöt, meira að segja eftir að
við töldum okkur vera komin í þrot.
Þannig að ef eitthvað er þá var hann
ákafari að halda R-listasamstarfinu
gangandi en við fulltrúar flokksins í
viðræðunefndinni undir lokin.“
Svandís kveðst ekki hafa neina
skýringu á því hvers vegna Össur
heldur þessu fram. „Össur gengur
fyrir gassagangi. Það er það sem
honum þykir mest um vert í stjórn-
málum og er honum ekki endilega
alltaf til sóma. Samfylkingin hefur
valið hann kirfilega til forystu og
Ingibjörg Sólrún heldur honum
m.a.s. þéttar að sér en sínum rétt-
kjörna varaformanni, þannig að þeg-
ar Össur talar með þessum hætti er
ekki hægt að skilja það öðruvísi en
forysta Samfylkingarinnar sé að
tala. Enda þótt stráksskapurinn sé
ærinn verður maður því að taka
mark á því sem hann segir og
ábyrgðin er flokksins. Það er því al-
varlegt mál þegar menn í stöðu Öss-
urar Skarphéðinssonar fara með
staðlausa stafi.“
Mikil Reykjavíkur-
listamanneskja
Svandís kveðst í grunninn vera
mikil Reykjavíkurlistamanneskja og
hefur mikla trú á því líkani. Hún lít-
ur hins vegar ekki á það sem mark-
mið í sjálfu sér. „Reykjavíkurlistinn
var verkfæri til að ná tilteknum
markmiðum. Menn skildu mikilvægi
þess að flokkarnir hefðu sjálfstæða
aðkomu mjög vel árið 1994. Sá skiln-
ingur var ekki lengur fyrir hendi
2006 og þess vegna var alveg eins
gott að flokkarnir byðu fram undir
eigin merkjum. Það sem var aftur á
móti jafnsúrt 2006 og það var fyrir
1994 er að það fór meira af atkvæð-
um í súginn og Sjálfstæðisflokk-
urinn græddi. Það er gömul saga og
ný.“
Að vísu náði Sjálfstæðisflokkurinn
ekki hreinum meirihluta í kosning-
unum í fyrra og þurfti að ganga til
samstarfs við Framsóknarflokkinn.
„Aðdragandinn að því máli var mjög
spaugilegur. Björn Ingi Hrafnsson
framsóknarmaður sagði tárvotur í
sjónvarpsviðtali fyrir kosningar að
það að hann næði inn í borgarstjórn
væri það eina sem gæti komið í veg
fyrir að Sjálfstæðisflokkurinn fengi
átta menn kjörna. Eftir kosningar
varð hann svo áttundi maður Sjálf-
stæðisflokksins. Það var fremur
dapurlegt fyrir hann, karlangann.
En Björn Ingi stendur sig vel í sinni
framsóknarmennsku. Það verður
ekki frá honum tekið.“
Eftir á að hyggja viðurkennir
Svandís að ákveðinnar þreytu hafi
verið farið að gæta hjá R-listanum
undir það síðasta. Hann hafi ekki
lengur verið sá glaði regnbogi sem
hann var í upphafi heldur hálfgerð
stofnun. „Gleðin og krafturinn sem
einkenndi framboðið 1994 var á und-
anhaldi og það skynjuðu flokkarnir
allir, einkum yngra fólkið, sem kall-
aði eftir endurnýjun. Persónulega
var ég alltaf þeirrar skoðunar að
hvor niðurstaðan sem yrði ofan á
yrði góð fyrir okkur vinstri græn.
Hvort sem það væri endurnýjun
Reykjavíkurlistans, þar sem við
myndum efla til muna tengsl gras-
rótarinnar við ráðhúsið og um leið
tengsl ráðhússins við almenning í
borginni, eða fyrsta framboð okkar
undir eigin merkjum til borgar-
stjórnar. Samningaviðræðurnar um
áframhaldandi samstarf Reykjavík-
urlistans snerust á endanum um
sjálfsvirðingu vinstri grænna og
henni gátum við ekki undir neinum
kringumstæðum fórnað.“
Morgunblaðið/Þorkell
Fáheyrð flétta Svandís segir að upphafið að endalokum R-listans hafi ver-
ið þegar Össur Skarphéðinsson tilkynnti að Ingibjörg Sólrún Gísladóttir,
þáverandi borgarstjóri, væri forsætisráðherraefni Samfylkingarinnar.
» Við í VG héldum
okkur aftur á móti
fast við jafnræðisregl-
una og létum þá skoðun
í ljós að við hefðum ekki
áhuga á því að fara inn í
þetta samstarf sem
„hjálpardekk“ undir
vagn Samfylking-
arinnar. Það var í raun
verið að sýna okkur lít-
ilsvirðingu með því að
bjóða upp á það sem
kost.
orri@mbl.is
-hágæðaheimilistæki
Ef þú kaupir Miele þvottavél eða þurrkara færðu
kaupverðið endurgreitt með betri meðferð á þvottinum
Íslenskt stjórnborð
Ný og betri tromla
Verð frá kr.106.600
Hreinn sparnaður
vi
lb
or
ga
@
ce
nt
ru
m
.is
1.
verðlaun
í Þýskalandi
W2241WPS
Baldursnes 6, Akureyri | Suðurlandsbraut 20, Reykjavík Sími 588 0200 | www.eirvik.is
Þurrkari T223
Verð frá kr. 78.540