Morgunblaðið - 10.06.2007, Blaðsíða 46

46 SUNNUDAGUR 10. JÚNÍ 2007 MORGUNBLAÐIÐ
12. júní 1977: „Nokkuð hefur
verið gert af því, bæði hér á
höfuðborgarsvæðinu og úti á
svokallaðri landsbyggð, að
ala á tortryggni milli strjál-
býlis og þéttbýlis. Og vissu-
lega er auðvelt að finna sitt-
hvað, er sýnir aðstöðumun og
misrétti. Strjálbýlið býr yf-
irleitt við lélegri félagslega
aðstöðu að því er varðar sam-
göngur, fræðslumál, heil-
brigðismál og ýmsa sam-
félagslega þjónustu, sem
Reykjavíkurborg veitir yf-
irleitt og annars staðar á
landinu. Tengsl Reykjavíkur
við frumatvinnuvegi þjóð-
arinnar hafa og fremur veikzt
en styrkzt.“
. . . . . . . . . .
14. júní 1987: „Íslenskur
sjávarútvegur stendur á
tímamótum um þessar mund-
ir. Nýlega var ákveðið að
reyna nýjar leiðir við að selja
afla innanlands; verðákvarð-
anir eru ekki lengur alfarið í
höndum opinberra eða hálf-
opinberra nefnda heldur á að
láta markaðinn taka við af
þeim. Það er í samræmi við
áhættusamt starf sjómanns-
ins að sætta sig treglega við
opinber boð og bönn. Með
kvótakerfinu hafa þau þó ver-
ið innleidd á fiskimiðin, en nú
er sem sé ætlunin að létta
þeim af á hinum endanum, ef
svo má að orði komast, það er
þegar aflinn er seldur. Of
snemmt er að segja um það á
þessu stigi, hvernig til tekst.
Víst er að sjómenn munu láta
til sín heyra, ef þeir telja sig
hlunnfarna með hinni nýju
skipan.“
. . . . . . . . . .
8. júní 1997: „Á milli Norð-
manna og Íslendinga er í
gildi tvíhliða samkomulag um
gagnkvæman rétt til síld-
veiða í lögsögu ríkjanna og
þar er kveðið á um, að skip-
unum beri að fylgja þeim
reglum um tilkynn-
ingaskyldu, sem gilda í við-
komandi ríki. Þá kom það
fram í Morgunblaðinu í gær,
að færeysk stjórnvöld hafi
kvartað undan því, að íslenzk
fiskiskip í færeyskri lögsögu
hafi sinnt tilkynningaskyldu
illa. Þegar flotinn hefi fært
sig norður hafi borizt kvart-
anir frá Norðmönnum um
það sama.“
Úr gömlum l e iðurum
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÍMYND STARFA
Íbréfi til blaðsins, sem birtist hérí Morgunblaðinu í fyrradag fráþremur hjúkrunarfræðingum,
þeim Önnu Þóru Þorgilsdóttur, Hall-
veigu Skúladóttur og Rannveigu
Björk Gylfadóttur, segir m.a.:
„Hjúkrunarfræðingum finnst
starfið ekki metið að verðleikum og
fyrirséð er að hjúkrunarfræðingar
muni með þessu áframhaldi hverfa til
annarra starfa, sem eru betur launuð
og með mun minna álagi.“
Þessir þrír hjúkrunarfræðingar
eru áreiðanlega ekki einar um að
telja að störf þeirra séu lítils metin.
Það liggur ljóst fyrir, að þegar horft
er til hjúkrunarfræðinga, sjúkraliða
og annarra þeirra, sem með einum
eða öðrum hætti inna af hendi
umönnunarstörf, hvort sem er á
sjúkrahúsum, dvalarheimilum aldr-
aðra eða í heimahúsum, er þessi
vinna vanborguð.
Um þetta fólk á það sama við og um
kennara að þjóðfélagið hefur ekki
metið þessi störf að verðleikum. Og af
því leiðir að ímynd þessara starfa
hvetur ungt fólk ekki til þess að
leggja þau fyrir sig.
Þær miklu umræður, sem fram
hafa farið um störf kennara á seinni
árum, hafa að vísu breytt þessu að
nokkru leyti gagnvart þeim en þó
ekki að fullu. Kennarar vinna svo
mikilvægt starf í þágu unga fólksins
að þeir eiga kröfu á að það verði met-
ið að verðleikum og þá meðal annars í
launum. Kennarar geta ráðið úrslit-
um um farsæld hinna ungu kynslóða.
Með sama hætti er ljóst að hjúkr-
unarfræðingar og annað starfsfólk á
sjúkrahúsum og áþekkum stofnunum
vinnur verk, sem hver og einn finnur
að eru mikilvæg, þegar á reynir í lífi
hvers einstaklings. En þjóðfélagið
hefur ekki viðurkennt þetta mikil-
vægi í verki.
Á þessu þarf að verða breyting.
Annars stöndum við frammi fyrir því,
að fólk vill ekki vinna þessa vinnu,
jafnvel þótt menntunin sé til staðar.
Það er ekki hægt að ganga út frá
því sem vísu að það verði alltaf til
staðar fólk, sem er tilbúið til að vinna
erfiða vinnu fyrir hlutfallslega lág
laun ef miðað er við það sem annars
staðar þekkist. Það er jafnvel ekki
hægt að ganga út frá því sem vísu að
til staðar verði útlendingar, sem eru
tilbúnir til þess. Um leið og efnahags-
ástand og atvinnuástand batnar t.d. í
ríkjum Austur-Evrópu hættir fólk
þaðan að sækja hingað og verður ekki
tilbúið til þess að inna þau störf af
hendi, sem nú eru í boði. Atvinnu-
ástand er t.d. að batna í Póllandi svo
að dæmi sé nefnt og þá fækkar þeim
Pólverjum, sem hafa áhuga á að koma
hingað eða setjast hér að.
Það er betra að taka á þessum
vanda strax en að standa frammi fyr-
ir honum síðar, þegar hann getur orð-
ið óviðráðanlegur.
Við sem þjóð eigum að sýna í verki
að við metum störf hjúkrunarfræð-
inga og annarra stétta, sem vinna að
umönnunarstörfum. Við eigum að
sýna í verki, að við metum störf kenn-
ara, hvort sem er á leikskólastigi,
grunnskólastigi, framhaldsskólastigi
eða í háskóla.
Þetta getum við sýnt bæði í launum
og líka í þeirri vinnuaðstöðu, sem við
búum þessu fólki. Í megindráttum
snýst þetta mál um fólk, sem vinnur
með ungu fólki og vinnur í þágu hinna
öldruðu. Er það ekki einmitt það, sem
ríkisstjórnin nýja kveðst ætla að
leggja áherzlu á? Æskuna og ellina?!
Hjúkrunarfræðingarnir þrír, sem
vinna við sjúkrahúsið á Akranesi eiga
að verða þess varar, að eftir orðum
þeirra sé tekið.
Heilbrigðisráðherrann nýi, Guð-
laugur Þór Þórðarson, á að sýna að
hann geri sér grein fyrir þeim vanda,
sem þær eru að vekja athygli á.
Stundum er sagt að það sé ekki
hægt að taka tiltekna hópa út úr og
veita þeim umbun umfram aðra.
Þetta er rangt. Þetta er hægt að gera
þegar fólkið í landinu finnur að at-
hugasemdir eru réttmætar og það
snýst um ákveðið réttlæti að leiðrétta
stöðu og kjör ákveðinna hópa.
Hver vill ekki að það sé hugsað vel
um börnin á öllum skólastigum? Hver
vill ekki að það sé hugsað vel um hina
öldruðu á sjúkrahúsum og öðrum
stofnunum?
Það er kominn tími til að taka til
hendi í þessum efnum og til þess eru
betri skilyrði nú en nokkru sinni áð-
ur.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
N
ú stendur yfir í Bandaríkjunum
merkileg barátta um eignarhald
á bandaríska dagblaðinu Wall
Street Journal, sem sérhæfir sig
í umfjöllun um viðskipti, atvinnu-
líf almennt og efnahagsmál.
Blaðið, sem kemur raunar út um allan heim, hefur í
heila öld verið í eigu sömu fjölskyldu, sem íhugar nú
að selja ástralska blaðakónginum Rupert Murdoch
þessa eign sína. Murdoch, sem er orðinn 76 ára, er í
fullu fjöri og mundi líta á það sem hápunkt ferils
síns, ef hann eignaðist WSJ.
Í umræðum um fjölmiðlaheiminn er gjarnan tal-
að á þann veg, að dagblöð séu á fallanda fæti og
framtíðin sé annarra miðla. Veruleikinn sýnist ann-
ar. Lestur dagblaða er að aukast, þótt hann sé að
færast á milli ólíkra tegunda dagblaða. Með tilkomu
fríblaða hefur lestur dagblaða augljóslega aukizt,
bæði hér á landi og annars staðar.
Murdoch vill greiða um 5 milljarða Bandaríkja-
dala fyrir hlut Bancroft-fjölskyldunnar í WSJ, sem
er langt yfir markaðsvirði fyrirtækisins. Fjölskyld-
an er nú orðin býsna fjölmenn og sumir telja, að
með hinu háa tilboði hafi Murdoch tekizt að tvístra
fjölskyldunni. Fyrstu viðbrögð hennar voru að
segja nei, en sú afstaða hefur nú breytzt og samtöl
fara nú fram á milli hins aldna blaðakóngs og fjöl-
skyldumeðlima. Takist Murdoch að eignast WSJ
eru hann og fjölskylda hans orðin ein af þremur
fjölskyldum, sem upp úr standa á heimsvísu í fjöl-
miðlaheiminum. Hin er Graham-fjölskyldan, sem á
Washington Post, og Sulzberger-fjölskyldan, sem á
New York Times. Það er athyglisvert í sjálfu sér
hvað fjölskylduhefðin er sterk í fjölmiðlaheiminum.
Þótt Murdoch og fjölskylda hans séu ekki einu eig-
endur News Corporation, sem hann stýrir, er ljóst
að þau hafa öll undirtök í því félagi, sem raunar er á
markaði.
Fyrirvarar Bancroft-fjölskyldunnar á að selja
sinn hlut til Murdochs snúast ekki um peninga. Til-
boð hans er svo hátt, að það getur varla hærra ver-
ið. Aðrir hugsanlegir kaupendur eru nefndir til sög-
unnar en fram að þessu hafa þeir ekki lagt fram
ákveðið tilboð.
Fyrirvararnir eru þeir sömu og upp komu fyrir
rúmum aldarfjórðungi, þegar Murdoch keypti The
Times í London, helztu kjölfestu hinna ráðandi afla
í Bretlandi. Þá kom í ljós, að önnur sjónarmið áttu
við um sölu þess blaðs en fyrirtækja almennt.
Brezka ríkisstjórnin á þeim tíma blandaði sér í mál-
ið og hafði lagalega stöðu til þess. Murdoch fékk
ekki að kaupa blaðið nema með loforðum og skuld-
bindingum. Raunar snerust þessi loforð um kaup
hans bæði á The Times og The Sunday Times, en
fram að því höfðu engin tengsl verið á milli þessara
tveggja blaða og saga þeirra ólík.
Loforðin snerust um það, að í stjórn blaðanna
skyldu sitja sex sjálfstæðir stjórnarmenn, sem áttu
að tryggja frelsi ritstjóra blaðanna til þess að lýsa
skoðunum og flytja fréttir, sem gætu gengið gegn
hagsmunum eigandans. Þessir sjálfstæðu stjórn-
armenn áttu að hafa neitunarvald um ráðningu eða
brottrekstur ritstjóra, sem áttu jafnframt einir að
ráða mannaráðningum á ritstjórnir blaðanna.
Næstu árin á eftir komu upp deilur, sem sneru
sérstaklega að einum tilteknum ritstjóra Times í
London, Harold Evans, sem Murdoch rak og var al-
mennt litið svo á í Bretlandi, að hann hefði svikið
gert samkomulag með þeim brottrekstri. Harold
Evans skrifaði síðar um þessi mál öll athyglisverða
bók, þar sem hann rakti samskipti sín við Murdoch.
Nú eru sömu fyrirvarar komnir upp vegna hugs-
anlegrar sölu Bancroft-fjölskyldunnar á hlut henn-
ar í WSJ. Þessi fjölskylda hefur staðið tryggan vörð
um sjálfstæði ritstjórnar WSJ í heila öld. Nú spyrja
fjölskyldumeðlimir, starfsmenn og aðrir, hvort
Murdoch muni hafa afskipti af ritstjórn WSJ eign-
ist hann blaðið og raunar fyrirtækið allt, sem að út-
gáfu þess stendur.
Murdoch hefur brugðizt við á sama hátt og hann
gerði fyrir aldarfjórðungi. Hann hefur gefið loforð,
opinberlega og í einkasamtölum við fjölskyldumeð-
limi. Nú er það að vísu ekki ríkisstjórn Bandaríkj-
anna, sem hann þarf að eiga við eins og hann þurfti í
Bretlandi, heldur eigendur og starfsmenn.
Og vegna fyrri reynslu spyrja menn sig í Banda-
ríkjunum, hvort hægt sé að treysta á loforð Mur-
dochs.
Viðbrögð blaðsins
Þ
ótt samskipti Murdochs og Bancroft-
fjölskyldunnar séu athyglisverð í
þessu samhengi eru það þó ekki þau
samskipti og hugsanleg kaup, sem
eru áhugaverðasti þáttur þessa
máls, heldur hvernig ritstjórn Wall
Street Journal hefur brugðizt við þessum atburð-
um. Viðbrögðin eru þannig, að það er tæpast nokk-
ur spurning um það lengur að hér er á ferðinni eitt
merkasta blað, sem gefið er út í Bandaríkjunum og
þótt víðar væri leitað.
Wall Street Journal er í fréttum og fréttaskýr-
ingum um viðskipti og efnahagsmál frábært dag-
blað. Hins vegar má segja, að persónuleiki blaðsins,
ef svo má að orði komast, sé tvískiptur. Margir
mundu segja að ritstjórnargreinar blaðsins lýsi
beinlínis sjónarmiðum svartasta afturhalds, sem
hægt er að finna. Í ritstjórnargrein blaðsins sjálfs
sl. fimmtudag er skoðunum blaðsins lýst sem rót-
tækum. Þar er vitnað til forystugreinar WSJ hinn
2. janúar árið 1951 sem lýsti afstöðu blaðsins á
þennan veg: „Fólk segir að við séum íhaldssamir og
jafnvel afturhaldssamir. Við erum ekki mikið fyrir
slíka merkimiða en ef við ættum að velja einn þeirra
mundum við segja að við værum róttækir.“
Og síðan segir í ritstjórnargreininni sl. fimmtu-
dag: „Nú 56 árum seinna hljómar þetta vel.“
Hið merkilega við viðbrögð Wall Street Journal
er umfjöllun blaðsins sjálfs um áformuð kaup. Rit-
stjórn WSJ hefur vikum saman haldið uppi dag-
legum fréttaflutningi og birt fréttaskýringar um
málið allt. Fjallað hefur verið ítarlega um Bancroft-
fjölskylduna og mismunandi sjónarmið innan henn-
ar vegna tilboðs Murdochs. Gerð hefur verið ítarleg
og gagnrýnin úttekt á Murdoch sjálfum og afskipt-
um hans af þeim blöðum, sem hann á eða hefur átt.
Óhætt er að fullyrða, að enginn fjölmiðill hefur
fjallað jafn mikið um þessi hugsanlegu eigenda-
skipti og WSJ sjálft. Með þessari umfjöllun, sem er
blaðinu til sóma, hefur blaðið sjálft undirstrikað
mikilvægi þess að ritstjórnarlegt sjálfstæði þess
verði í engu skert, þrátt fyrir hugsanlegar breyt-
ingar á eignarhaldi. Sjálfur hefur Murdoch spurt í
forundran hvers vegna menn ætli honum að vilja
hafa afskipti af ritstjórn WSJ. Ein mesta eign þess
sé ritstjórnarlegt sjálfstæði þess og hann sé ekki
sízt að bjóðast til að borga 5 milljarða dollara fyrir
þá eign.
Á bak við viðleitni Ruperts Murdochs til þess að
eignast Wall Street Journal er ekki bara löngun til
þess að eignast blaðið sem slíkt heldur líka og ekki
síður viðskiptaleg sjónarmið. Murdoch sjálfur er
þeirrar skoðunar, að helzti vaxtarbroddur í dag-
blöðum samtímans sé umfjöllun um viðskiptamál.
Endurómun af þeirri skoðun má sjá í blaðaheim-
inum hér á Íslandi. Nú eru meira en tveir áratugir
frá því að regluleg útgáfa Viðskiptablaðs Morgun-
blaðsins hófst. Í kjölfarið kom Viðskiptablaðið, sem
Laugardagur 9. júní
Reykjavíkur
Víkingar á Þingvöllum.