Skinfaxi - 01.04.1940, Blaðsíða 55

SKINFAXI
55
á efni þess og sjónarmið. Hvað eiga íslendingar nú á dög-
um, í föstu og lausu, í menningarlegum verðmætum? Hvaða
arf hefur saga þeirra skilið þeim eftir, hvert bendir hún þeim?
Hvernig geta þeir gert sér sein ljósasta grein fyrir þvi á
þessum breytingatímum, úr hverju þeir hafa að spila og við
livað þeir eiga að etja?
Við höfum fyrst og fremst erft landið, og um það mun
fyrsta bindi ritsins, ísland, fjalla. Saga, lilvera og framtíð
hverrar þjóðar eru mjög háðar lífsskilyrðum, sem landið hýr
henni. En sú lýsing íslands, sem hér er tilætlunin að rita,
verður með nokkuð sérstöku sniði. Aðalþættirnir verða þessir:
1) Myndunarsaga landsins, samin á þann hátt, að hún geli
opnað augu manna fyrir ýmsu þvi, sem þeim hættir við að
ganga blindandi fram hjá: hvernig lesa megi æfintýri jarð-
fræðinnar, tröllauknar byltingar, hægfara breytingar, starf
eyðandi og græðandi afla, út úr athugun umhverfisins. IJar
mun líka verða stultlega skýrt frá þeim ránnsóknum, sem
gerðar hafa verið á náttúru landsins, og hver óunnin verk-
efni bíða framtíðarinnar á því sviði.
2) Landið sem heimkynni þjóðarinnar, hvernig það tók við
henni og hefur búið að henni. Auðlindir þess frá fjöllum til
fiskimiða, ógnir þess og hættur, fegurð ])ess og tign.
3) Hvernig þjóðin hel'ur sett mót sitt á landið, hagnýtt sér
gæði þess og varið sig gegn erfiðleikum þess. Hér mun verða
sagt frá ræktun og landbúnaði fyrr og nú, húsagerð, vegum
•og brúm, sögustöðum og minjum þeirra, hyggðarsögu i aðal-
■dráttum, veiðiskap og sjávarútvegi, sömuleiðis frá landsspjöll-
um af mannaviildum, eyðingu skóganna og uppblástri lands-
ins sem afleiðingu hennar.
4) Loks mun verða vikið að þeim kostum lands og sjáv-
ar, sem enn eru ónotaðir eða lítt notaðir, þeim lífsskilyrð-
um, sem landið getur búið þjóðinni, ef rétt er á haldið, og
þeim skyldum, sem þjóðin hefur gagnvart niðjum sínum, að
bæta landið fremur en spilla því,
Fyrir lausafjáreign þjóðarinnar er auðveldast að gera grein
með stuttu yfirliti um hagsögu hennar á- liðnum öldum og
■samanburði við nútímann. Þar sem flest, er þetla efni snert-
ir nú á dögum, er alkunnugt, verður ]íað einkanlega setl
fram með hagfræðilegum skýrshun og línuritum og reynt að
fá allt sem sannast og óhhitdrægast. Þetta yfirlit mun að lik-
índum koma meðal viðaukanna í V. bindi verksius.
Öðru og þriðja bindinu hefur, að minnsta kosti í bráðina,
verið valið heitið: íslenzkar minjar, en minjar (eða menjar)