Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 20

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 20
en þá var sáð í um 6000 ha árlega (Búnað- arrit). Eftir það hefur túnrækt farið minnk- andi og nú er svo komið að nýsáningar ná vart 1000 ha á ári. Ekki hefur verið greidd- ur styrkur til ræktunar samkvæmt jarð- ræktarlögum eftir 1991 og þar með hefur skýrsluhald fallið niður. ■ LEIT AÐ HENTUGU SÁÐGRESI Með aukinni túnrækt jókst þörfin fyrir sáðgresi. Frá 1921 til 1992 hefur verið sáð í um 169 þús ha (3. mynd). Ef gert er ráð fyrir því að sáðmagn sé um 30 kg fræs í ha jafngildir það því að sáð hafi verið rúmum 5 þúsund tonnum af grasfræi á þessu tíma- bili. Fljótlega var farið að huga að því hvort gerlegt væri að rækta íslenskt fræ hér á landi samkvæmt þeirri skoðun að gott heimaræktað fræ hentaði best íslenskum túnræktarskilyrðum, og hóf Klemenz Kr. Kristjánsson (1969) fyrstu rannsóknir sínar upp úr 1920. Tilraunastöðin á Sáms- stöðum í Fljótshlíð var beinlínis sett á laggirnar 1927 til þess að rækta þar ís- lenskt grasfræ og á dögum Klemenzar voru þar ræktaðar 26 smálestir á 36 ára tímabili. Fræræktin féll síðan niður um sinn en var endurvakin 1975. Framleiðslan var þó lengstum lítil eða allt þar til Fræ- verkunarstöðin í Gunnarsholti var sett á laggirnar 1989. Síðan hefur hún vaxið hröðum skrefum. Það er því nokkuð ljóst að í nýsáningar var að stórum hluta frá upphafi sáð erlendu gras- og belgjurtafræi. Hefur það haldist svo að mestu fram á þennan dag. Erfitt er að afla upplýsinga um raunverulegan innflutning fyrr á árum. Það er ekki fyrr en árið 1971 að farið er að taka saman tölur um innflutning og er það fyrst í höndum jarðræktardeildar Rannsóknastofnunar landbúnaðarins og síðar eftirlitsdeildar sömu stofnunar, en frá miðju ári 1994 hefur Aðfangaeftirlitið séð um skýrslu- haldið. Fjölmargar tegundir og stofnar af er- lendum uppruna hafa verið prófaðir í til- raunum undanfarna áratugi, bæði til tún- ræktar og uppgræðslu. Reynt hefur verið að leiðbeina um innflutning á sáðgresi samkvæmt þeim niðurstöðum sem fengist hafa úr þeim lilraunum. Hefur það tekist misjafnlega en síðustu ár hefur lítið sem ekkert verið flutt inn af stofnum sem ekki hafa verið prófaðir nokkuð áður. Mikil breyting varð á þegar sett var reglugerð um innflutning og verslun með sáðvöru 26. mars 1971. Þá var m.a. ætlast til að birt væri skrá yfir þær nytjajurtir, tegundir, afbrigði og stofna sem mælt er með að notaðir séu til ræktunar í landinu á hverju ári. Árið 1978 voru síðan sett ný lög þar sem tekið var saman eftirlit með fóðri, áburði og sáðvöru. Samkvæmt þeim lög- um og reglugerð frá nr. 256 frá 1981 var skylt að gefa út lista árlega yl'ir þá stofna sem heimilt væri að selja án sérstaks leyfis frá eftirlitsdeild Rannsóknastofnunar land- búnaðarins. I stofnaprófununum hafa í gegnum árin verið prófaðar fjölmargar tegundir og stofnar. Aðeins örfáar tegundir hafa þó orðið ríkjandi í ræktun. Ymsar nýjar teg- undir hafa verið reyndar en aðeins ein þeirra hefur náð fótfestu. Er það berings- puntur frá Alaska. Hefur hann reynst þokkalega í túnrækt og ágætlega til upp- græðslu, einkum þar sem landið er friðað fyrir beit (Þorsteinn Tómasson 1984). Nú er svo kornið að fræ af beringspunti er ræktað á um 220 ha lands í Fræverkunar- stöðinni í Gunnarsholti. ■ ÍNNFLUTT SÁÐGRESI í ÍSLENSKUM TÚNUM OG í UPPGRÆÐSLU Hægt er að tína saman héðan og þaðan hvaða grastegundir það voru sem mælt var með til ræktunar hér eða fluttar voru inn þótt ekki sé vitað um heildarmagn hverrar tegundar fyrr en eftir 1970. Fram til 1930 reyndu gróðrarstöðvarnar í Reykjavík og á Akureyri fjölmargar tegundir grasa í sáðsléttur (sjá Sturla Friðriksson 1956, Guðmundur Jónsson 1978). Eftir niður- 130
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.