Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 24

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 24
Ha, þús 1961 1966 1971 1976 1981 Ár 7. mynd. Ræktun grœnfóðurcikra frá því grœnfóður- og kornrœkt hófst 1961 fram til 1985 er skýrsluhald lagðist af (Bún- aðarrit). mestum hluta innflutta túnvingulsins verið sáð af Landgræðslu ríkisins um land allt og einnig hefur Vegagerð ríkisins sáð túnvingli í vegkanta. Má telja að þarna sé kominn nýr landnemi í íslensku llóruna. Með erlenda sáðgresinu bárust til landsins ýmsar aðrar plöntutegundir sem í flestum tilfellum var illgresi í fræökrum erlendis. Sumar þessara tegunda ílentust um skamma hríð en nokkrar þeirra hafa náð fótfestu (Ingólfur Davíðsson 1967). Einnig eru dæmi um að sjaldgæfar sáð- gresistegundir hafi tórt lengi í túnum eða í nánd við ræktað land (Hörður Kristinsson 1986). ■ KORN'OGGRÆNFÓÐURRÆKT Upphaf kornræktar á síðari tíma má telja þegar Klemenz Kr. Kristjánsson varð til- raunastjóri á Sámsstöðum 1927. Hann hvatti menn mjög lil kornræktar og tókst um síðir að vekja verulegan áhuga bænda. Á árunum frá 1950 voru veittir jarðabóta- styrkir vegna nýrra akra. Fram til 1960 voru þetta einkum kartöfluakrar og akrar til framleiðslu annars grænmetis. Korn- rækt mun hafa náð hámarki upp úr 1960. Árið 1961 var t.d. sáð í um 280 ha í Gunn- arsholti (Morgunblaðið 9. sept 1961). í kringum 1965 féll kornrækt nær því niður nema á tveimur bæjum og þráðurinn var ekki tekinn upp að marki fyrr en um 1980. Sumarið 1994 var kornrækt á um 600 ha. Um 1960 hófst grænfóðurrækt að marki og hefur hún farið vaxandi síðan (7. mynd). Náði hún mest tæpum 6000 ha árið 1985, en þá var hætt að greiða jarðabótastyrki og féll skýrsluhald þar með niður. Miðað við fræinnflutning síðastliðin þrjú ár hefur grænfóðurrækt dregist saman um nær helming frá því sem mest var. Kornrækt byggist á því að sá byggi, sem er einær grastegund, til þroska. Hér hefur ávallt verið notast við erlend afbrigði og þau einkum sótt til Noregs og Svfþjóðar. Fyrir og um 1960 var mest notast við afbrigðin Edda, Flpya, Jptun og Herta frá Noregi og Svíþjóð. Upp úr 1960 kemur sænska afbrigðið Mari á markað og hefur verið hryggjarstykkið í íslenskri kornrækt síðan. Það var ekki fyrr en sumarið 1993 sem afbrigðum í ræktun fjölgaði verulega (8. mynd). Til grænfóðurs eru ræktaðar gras- og káltegundir, einærar eða tvíærar en nýttar sama sumarið og þeim er sáð. Þegar græn- fóðurrækt hófst að marki var einkum sáð fóðurmergkáli (Brassica oleracea var. acephala) og bættist haustrepja (Brassica napus var. biennis) fljótt við. Síðar var svo farið að rækta einært rýgresi, hafra og bygg til grænfóðurs. Á árunum 1971-1976 var rýgresi, hafrar og kál 30% af heildar- flatarmáli undir grænfóðri ár hvert og bygg var um 10%. Séu síðastliðin þrjú ár tekin til samanburðar hefur ræktun byggs og hafra minnkað verulega og eru þær tegundir samanlagt um 15% af heildar- flatarmáli, kál heldur sínum hlut, en rýgresisræktun hefur aukist verulega og er nú liðlega helmingur allrar grænfóður- ræklar. I grænfóðurrækt skiptir vetrarþol ekki máli og því eru þeir stofnar og afbrigði sem notuð eru suðrænni að kyni en flestar aðrar fóðurjurtir. Afbrigði af höfrum og byggi sem hér eru ræktuð til grænfóðurs eru að jafnaði ætluð til korn- frantleiðslu í heimalöndum sínum. Sama máli gegnir um repju að einhverju leyti. Grænfóðurbygg hefur oftast verið danskt og þau afbrigði sem ódýrust hafa verið á fræmarkaði hverju sinni. Afbrigði af höfrum hafa verið valin af nokkurri kost- gæfni og hafa flest afbrigði verið sænsk 134
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.