Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 24

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 24
Ha, þús 1961 1966 1971 1976 1981 Ár 7. mynd. Ræktun grœnfóðurcikra frá því grœnfóður- og kornrœkt hófst 1961 fram til 1985 er skýrsluhald lagðist af (Bún- aðarrit). mestum hluta innflutta túnvingulsins verið sáð af Landgræðslu ríkisins um land allt og einnig hefur Vegagerð ríkisins sáð túnvingli í vegkanta. Má telja að þarna sé kominn nýr landnemi í íslensku llóruna. Með erlenda sáðgresinu bárust til landsins ýmsar aðrar plöntutegundir sem í flestum tilfellum var illgresi í fræökrum erlendis. Sumar þessara tegunda ílentust um skamma hríð en nokkrar þeirra hafa náð fótfestu (Ingólfur Davíðsson 1967). Einnig eru dæmi um að sjaldgæfar sáð- gresistegundir hafi tórt lengi í túnum eða í nánd við ræktað land (Hörður Kristinsson 1986). ■ KORN'OGGRÆNFÓÐURRÆKT Upphaf kornræktar á síðari tíma má telja þegar Klemenz Kr. Kristjánsson varð til- raunastjóri á Sámsstöðum 1927. Hann hvatti menn mjög lil kornræktar og tókst um síðir að vekja verulegan áhuga bænda. Á árunum frá 1950 voru veittir jarðabóta- styrkir vegna nýrra akra. Fram til 1960 voru þetta einkum kartöfluakrar og akrar til framleiðslu annars grænmetis. Korn- rækt mun hafa náð hámarki upp úr 1960. Árið 1961 var t.d. sáð í um 280 ha í Gunn- arsholti (Morgunblaðið 9. sept 1961). í kringum 1965 féll kornrækt nær því niður nema á tveimur bæjum og þráðurinn var ekki tekinn upp að marki fyrr en um 1980. Sumarið 1994 var kornrækt á um 600 ha. Um 1960 hófst grænfóðurrækt að marki og hefur hún farið vaxandi síðan (7. mynd). Náði hún mest tæpum 6000 ha árið 1985, en þá var hætt að greiða jarðabótastyrki og féll skýrsluhald þar með niður. Miðað við fræinnflutning síðastliðin þrjú ár hefur grænfóðurrækt dregist saman um nær helming frá því sem mest var. Kornrækt byggist á því að sá byggi, sem er einær grastegund, til þroska. Hér hefur ávallt verið notast við erlend afbrigði og þau einkum sótt til Noregs og Svfþjóðar. Fyrir og um 1960 var mest notast við afbrigðin Edda, Flpya, Jptun og Herta frá Noregi og Svíþjóð. Upp úr 1960 kemur sænska afbrigðið Mari á markað og hefur verið hryggjarstykkið í íslenskri kornrækt síðan. Það var ekki fyrr en sumarið 1993 sem afbrigðum í ræktun fjölgaði verulega (8. mynd). Til grænfóðurs eru ræktaðar gras- og káltegundir, einærar eða tvíærar en nýttar sama sumarið og þeim er sáð. Þegar græn- fóðurrækt hófst að marki var einkum sáð fóðurmergkáli (Brassica oleracea var. acephala) og bættist haustrepja (Brassica napus var. biennis) fljótt við. Síðar var svo farið að rækta einært rýgresi, hafra og bygg til grænfóðurs. Á árunum 1971-1976 var rýgresi, hafrar og kál 30% af heildar- flatarmáli undir grænfóðri ár hvert og bygg var um 10%. Séu síðastliðin þrjú ár tekin til samanburðar hefur ræktun byggs og hafra minnkað verulega og eru þær tegundir samanlagt um 15% af heildar- flatarmáli, kál heldur sínum hlut, en rýgresisræktun hefur aukist verulega og er nú liðlega helmingur allrar grænfóður- ræklar. I grænfóðurrækt skiptir vetrarþol ekki máli og því eru þeir stofnar og afbrigði sem notuð eru suðrænni að kyni en flestar aðrar fóðurjurtir. Afbrigði af höfrum og byggi sem hér eru ræktuð til grænfóðurs eru að jafnaði ætluð til korn- frantleiðslu í heimalöndum sínum. Sama máli gegnir um repju að einhverju leyti. Grænfóðurbygg hefur oftast verið danskt og þau afbrigði sem ódýrust hafa verið á fræmarkaði hverju sinni. Afbrigði af höfrum hafa verið valin af nokkurri kost- gæfni og hafa flest afbrigði verið sænsk 134
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.