Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 42

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 42
SlGURJÓN RlST Minningarorð Sigurjón Rist fæddist á Akur- eyri 29. ágúst 1917. Hann lést í Reykjavík 15. október 1994. Sigurjón lauk stúdentsprófi úr stærðfræðideild Menntaskólans á Akureyri 1938. Um haustið sigldi hann til Kaupmannahafn- ar til náms í haffræði. Stundaði hann námið veturinn 1938- 1939. Vegna heimsstyrjaldar- innar sem skall á haustið 1939 varð ekki af frekara námi í haf- fræði. Löngu síðar nam hann vatnafræði og vatnamælingar í ýmsum löndum. Næstu ár stundaði Sigurjón ýmis störf, þ.á m. bílaviðgerðir. Á þessum tíma tók hann líka mikinn þátt í fjallaferðum á vegum Ferðafélags Akureyrar og öðlaðist mikla reynslu í þeim. Árið 1947 hóf hann störf hjá raforkumálastjóra við vatnamælingar, sem urðu ævistarf hans. Þar kom reynslan af bíla- viðgerðunum og fjallaferðunum að ómetan- legum notum síðar. Sigurjón Rist hóf starf sitt við vatnainæl- ingar 2. janúar 1947. Veitti hann þeim forstöðu frá upphafi og allt þar til hann lét af starfi fyrir aldurs sakir 1987 eða í 40 ár. Með því hófst sú starfsemi sem nefnd hefur verið Vatnamæling- ar raforkumálastjóra og Orkustofnunar eftir að hún var sett á laggirnar 1967. Fyrstu tíu árin var hann eini fastráðni starfsmaður Vatnamæl- inga. Á þessum frumbýlingsárum vann Sigur- jón það einstæða afrek að byggja, að heita má einsamall, upp kerfisbundnar vatnamælingar í öllum landshlutum og leggja með því undir- stöðu að því víðfeðma vatnamælingakerfi sem nú spannar allt landið. Það kostaði óhemju- mikla vinnu og þrautseigju með miklum og oft erfiðum ferðalögum við kringumstæður sem nútímamenn eiga erfitt með að gera sér í hug- arlund. Síðar fékk hann fleiri til liðs við sig og bætti þá drjúgum við mælistöðvakerfið. Þetta er afrek sem seint verður leikið eftir. Fyrstur til að mæla rennsli vatna á íslandi mun hafa verið norski prófessorinn Amund Helland 1881 en fyrstur til að mæla á, gagngert með virkjun í huga, var Sæmundur Eyjólfsson þegar hann mældi Elliðaárnar 18. október 1894. Vegamálastjóri annaðist rennslismæl- 152 ingar eftir að vatnalögin voru sett 1923 allt til 1947 er þær voru færðar í umsjá raforku- málastjóra með raforkulögunum 1946. Lítið er þó til af samfelldum rennslisröðum frá fyrstu áratugum aldarinnar. Sigurjón var því brautryðj- andi í nútímalegum vatnamæl- ingum á fslandi. Brautryðjenda- starf hans felst í því að hann varð fyrstur til að koma á fót hér á landi samfelldum valnamæl- ingum. Til þess þurfa vatnshæð- armælar að vera hannaðir og byggðir til að endast áratugum saman í íslenskri veðráttu. Sigurjón vandaði mjög til mælistöðvanna og kom á fót traustu mælistöðvakerfi sem við búum að síðan. Starfi Sigurjóns fylgdu mikil ferðalög, þar á meðal um hálendið að vetrarlagi. Þegar hann hóf starf sitt var ferðatækni öll önnur og ófull- komnari en nú. Sigurjón undirbjó ferðir sínar vandlega og var í senn djarfur og varkár; eigin- leikar sem mörgum reynist erfitt að sameina. Það fóru heldur engar svaðilfarasögur af ferð- um hans í blöðum og útvarpi og lítt þurftu björgunarsveitir að hafa af þeim afskipti. Jöklar móta í ríkum mæli rennslishætti helstu valnsfalla á Islandi; ekki síst þeirra sem orkumest eru. Sigurjón varð því snemma mikilvirkur í jöklarannsóknum á íslandi. Tók hann m.a. þátt í fransk-íslenska Vatnajökuls- leiðangrinum 1951. Hann var meðal stofnenda Jöklarannsóknafélags Islands, starfaði mikið í því og var forseti þess um skeið. Eftir Sigurjón liggur fjöldi ritgerða, einkum í tímariti Jöklarannsóknafélagsins „Jökli“, og bækurnar „Islensk vötn 1“ sem raforkumála- stjóri gaf út 1956 og „Vatns er þörf“ sem Menningarsjóður gaf út 1990. Fjalla þær báðar um vatnamælingar og vatnafræði íslands. I öllum sínum störfum sýndi Sigurjón frá- bæran dugnað, ósérhlífni og samviskusemi. Hann átti sér vissulega góða samstarfsmenn sem hann ávallt bar mikla umhyggju fyrir. Hann gerði miklar kröfur til þeirra. En mestu kröfurnar gerði hann ávallt lil sjáll's sín og hann bar jafnan sjálfur þyngstu byrðarnar. Jakob Björnsson i
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.