Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 42

Náttúrufræðingurinn - 1995, Síða 42
SlGURJÓN RlST Minningarorð Sigurjón Rist fæddist á Akur- eyri 29. ágúst 1917. Hann lést í Reykjavík 15. október 1994. Sigurjón lauk stúdentsprófi úr stærðfræðideild Menntaskólans á Akureyri 1938. Um haustið sigldi hann til Kaupmannahafn- ar til náms í haffræði. Stundaði hann námið veturinn 1938- 1939. Vegna heimsstyrjaldar- innar sem skall á haustið 1939 varð ekki af frekara námi í haf- fræði. Löngu síðar nam hann vatnafræði og vatnamælingar í ýmsum löndum. Næstu ár stundaði Sigurjón ýmis störf, þ.á m. bílaviðgerðir. Á þessum tíma tók hann líka mikinn þátt í fjallaferðum á vegum Ferðafélags Akureyrar og öðlaðist mikla reynslu í þeim. Árið 1947 hóf hann störf hjá raforkumálastjóra við vatnamælingar, sem urðu ævistarf hans. Þar kom reynslan af bíla- viðgerðunum og fjallaferðunum að ómetan- legum notum síðar. Sigurjón Rist hóf starf sitt við vatnainæl- ingar 2. janúar 1947. Veitti hann þeim forstöðu frá upphafi og allt þar til hann lét af starfi fyrir aldurs sakir 1987 eða í 40 ár. Með því hófst sú starfsemi sem nefnd hefur verið Vatnamæling- ar raforkumálastjóra og Orkustofnunar eftir að hún var sett á laggirnar 1967. Fyrstu tíu árin var hann eini fastráðni starfsmaður Vatnamæl- inga. Á þessum frumbýlingsárum vann Sigur- jón það einstæða afrek að byggja, að heita má einsamall, upp kerfisbundnar vatnamælingar í öllum landshlutum og leggja með því undir- stöðu að því víðfeðma vatnamælingakerfi sem nú spannar allt landið. Það kostaði óhemju- mikla vinnu og þrautseigju með miklum og oft erfiðum ferðalögum við kringumstæður sem nútímamenn eiga erfitt með að gera sér í hug- arlund. Síðar fékk hann fleiri til liðs við sig og bætti þá drjúgum við mælistöðvakerfið. Þetta er afrek sem seint verður leikið eftir. Fyrstur til að mæla rennsli vatna á íslandi mun hafa verið norski prófessorinn Amund Helland 1881 en fyrstur til að mæla á, gagngert með virkjun í huga, var Sæmundur Eyjólfsson þegar hann mældi Elliðaárnar 18. október 1894. Vegamálastjóri annaðist rennslismæl- 152 ingar eftir að vatnalögin voru sett 1923 allt til 1947 er þær voru færðar í umsjá raforku- málastjóra með raforkulögunum 1946. Lítið er þó til af samfelldum rennslisröðum frá fyrstu áratugum aldarinnar. Sigurjón var því brautryðj- andi í nútímalegum vatnamæl- ingum á fslandi. Brautryðjenda- starf hans felst í því að hann varð fyrstur til að koma á fót hér á landi samfelldum valnamæl- ingum. Til þess þurfa vatnshæð- armælar að vera hannaðir og byggðir til að endast áratugum saman í íslenskri veðráttu. Sigurjón vandaði mjög til mælistöðvanna og kom á fót traustu mælistöðvakerfi sem við búum að síðan. Starfi Sigurjóns fylgdu mikil ferðalög, þar á meðal um hálendið að vetrarlagi. Þegar hann hóf starf sitt var ferðatækni öll önnur og ófull- komnari en nú. Sigurjón undirbjó ferðir sínar vandlega og var í senn djarfur og varkár; eigin- leikar sem mörgum reynist erfitt að sameina. Það fóru heldur engar svaðilfarasögur af ferð- um hans í blöðum og útvarpi og lítt þurftu björgunarsveitir að hafa af þeim afskipti. Jöklar móta í ríkum mæli rennslishætti helstu valnsfalla á Islandi; ekki síst þeirra sem orkumest eru. Sigurjón varð því snemma mikilvirkur í jöklarannsóknum á íslandi. Tók hann m.a. þátt í fransk-íslenska Vatnajökuls- leiðangrinum 1951. Hann var meðal stofnenda Jöklarannsóknafélags Islands, starfaði mikið í því og var forseti þess um skeið. Eftir Sigurjón liggur fjöldi ritgerða, einkum í tímariti Jöklarannsóknafélagsins „Jökli“, og bækurnar „Islensk vötn 1“ sem raforkumála- stjóri gaf út 1956 og „Vatns er þörf“ sem Menningarsjóður gaf út 1990. Fjalla þær báðar um vatnamælingar og vatnafræði íslands. I öllum sínum störfum sýndi Sigurjón frá- bæran dugnað, ósérhlífni og samviskusemi. Hann átti sér vissulega góða samstarfsmenn sem hann ávallt bar mikla umhyggju fyrir. Hann gerði miklar kröfur til þeirra. En mestu kröfurnar gerði hann ávallt lil sjáll's sín og hann bar jafnan sjálfur þyngstu byrðarnar. Jakob Björnsson i
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.