Náttúrufræðingurinn

Volume

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 81

Náttúrufræðingurinn - 1995, Page 81
12. mynd. Leiðólfsfell og Nauthólmar séð vestan yfir Skaftá. Greina má rofskurði og ofar apalhraunin og háa brún Skaftáreldahrauns þar ofanvið. - Leiðólfsell seen from the west across Skaftá and the lava flow of 1783. Nauthólmar, an area not covered by lava. Far- ther the Leiðólfsfell lava and above it the Laki lava of 1783. Mynd/photo Jón Jónsson. upprunalegri þykkt þess skal hér ósagt látið. Við Eystra Hrossatunguvatn er ösku- lagið 36 cm, í Nauthólmum og vestan undir Hólaskafli 34-36 cm, sunnan undir Sæmundarskeri 36-45 cm, í Tólfahringum og á Kálfasléttum 36^40 cm, við Svarta- núp 40 cm, Réttarfell 30-36 cm, hjá Skaftárdal 12-14 cm, hjá Gröf 24 cm og sunnan við Hrífunes 20 cm. Þetta lag er auðþekkt af stærð, útlili og stöðu í jarð- vegssniðum (sbr. snið). Sums staðar á Landbrotsafrétti er það í dyngjum þar sem jarðvegur hefur rofist ofan af því, eins og nálægt Hrossatunguvatni. Sennilega munu flestir halda þá vikurskafla vera frá Skaftáreldum, en jarðvegssnið norðan við valnið tekur af allan vafa því þar eru tvö vel þekkt öskulög (O- og G-) ofan við það og negla það þar með fast í tíma og rúmi. Enn eitt einkennir þessa gosmyndun en það eru Ijós (súr) vikurkorn sem á víð og dreif koma fyrir, bæði í lausu öskunni og efsta, þétta lagi öskuflóðsins. Korn þessi eru um 2-3 mm í þerrnál en einstaka lítið eitt stærri og oftast eru þau í lögun eins og nokkuð núin væru. Ekki verður nánar um þau ljallað hér en á það skal bent að Guð- rún Larsen (1978) hefur látið þess getið að súr korn komi „stöku sinnum fyrir“ í Kötluösku og séu jafnvel einkennandi fyrir sum Kötluöskulög. I öðrum eldstöðvum á þessum slóðum hafa þau ekki fundist svo vitað sé. ■ HVENÆH VARÐ GOSIÐ? Samkvæmt frásögn Jón Steingrímssonar (1788) eyddist byggð í Tólfahring „1112 eða þar um bil“. Athuganir sem gerðar voru á því svæði fyrir nokkrum árum (Jón Jónsson 1985, 1989) benda sterklega til þess að í fyrsta lagi hafi þar byggð verið og í öðru lagi að það sem byggðinni eyddi, hafi það á annað borð eldgos verið, geti það vart hafa verið annað en gosið við Leiðólfsfell. Til þess að grafast fyrir um hvernig þessu er háttað var safnað gróðurleifum: 189
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.