Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 92

Náttúrufræðingurinn - 1995, Qupperneq 92
1. mynd. Megineldstöðvar og tilheyrandi sprungureinar í og við norðurjaðar Vatnajökuls. - The central volcanoes and their fissure swarms at the North border of Vatnajökull. sprungureinum en ekki einstökum eldstöðvum, nema þau sem liggja nokkuð utan þeirra. Að vísu er hraunlagasyrp- unni frá sprungureininni sem liggur til suðsuð- vesturs frá Dyngjufjöll- um í gegnum Gígöldur skipt í tvennt og er það gert vegna hins mikla eðlis-, útlits- og aldurs- munar sem þar er, bæði á hraunum og til- heyrandi eldstöðvum. Eldri syrpuna, sem á uppruna í Gígöldum, nefndum við Kreppu- tunguhraun vegna út- breiðslu hraunanna aust- ur um alla Krepputungu, en þá yngri nefndum við Dyngjufjallahraun, en uppruni þeirra hrauna er aðallega í sjálfum Dyngjufjöllum og Öskju. 2. mynd sýnir glögglega útbreiðslu þessara hrauna á kortlagða svæðinu, ásamt öðrum þeim hraunlaga- syrpum sem þarna er að finna og nú verður nánar vikið að. ■ KVERKFJALLAH RAUN Kverkfjallahraun má nefna einu nafni öll þau hraun sem runnið hafa frá sprungurein Kverkfjallaeldstöðvarinnar. Mest er út- breiðsla þeirra vestan undir Kverkfjalla- rana þar sem þau þekja um 80 ferkílómetra svæði (2. mynd). Þarna má aðgreina a.m.k. fimm misgamla hraunstrauma frá jafn- mörgum gossprungum en þær eru þó líklega íleiri. Gossprungur þessar skerast á milli 25° og 35°austan við norður í gegn- um vestanverðan ranann þar sem gosefnin þekja hann að meira eða minna leyti með gjósku, gjalli og hraunum allt austur í Hraundal, sem aðskilur Austur- og Vestur- rana. Ein þeirra liggur til suðvesturs frá Kverkhnjúkaskarði vestantil í undirhlíðum ranans, og hafa hraunin frá henni runnið til norðurs á milli Lindafjalla og Löngu- hlíðar, þar sem þau hvíla ofan á Kreppu- tunguhraunum. Hinar fjórar gossprung- urnar liggja lengra lil suðvesturs og ná alveg upp í hlíðar Kverkfjalla. Sú vestasta, og líklega sú elsta þeirra, liggur um Virkisfell og stendur hús Ferðafélagsins, Sigurðarskáli, við einn gíginn á henni. Hinar gossprungurnar liggja uppi á ranan- um og í vesturhlíðum hans. Frá þeim hafa runnið a.m.k. tveir hraunstraumar niður eftir Hraundal og sá eldri þeirra hefur runnið austur úr Kverkhnjúkaskarðinu og allt austur að Hvannalindum. Lindahraun við Hvannalindir og Kreppu- hraun á austurbakka Kreppu tilheyra bæði Kverkfjallahraunum. Það fyrrnefnda hefur runnið frá um 3 km langri gossprungu í stefnuna 32° austan við norður, er liggur norður frá Svarthyrnu. Hraunstraumurinn frá henni hefur runnið í mörgum kvíslum 200
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.