Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 103

Náttúrufræðingurinn - 1995, Side 103
þau allt upp að Lindá norðan við Hvanna- lindir (3. mynd) og austur að Kreppuhálsi. Nákvæmustu korl sem til eru af þessu svæði eru kort Orkustofnunar í mælikvarð- anum 1:20 000 og með 5 m hæðarlínum. Rannsóknir á rennslisleiðum og rennslis- halla Krepputunguhrauna á þessum kort- um leiða það í ljós að það er útilokað að þau hefðu getað runnið þangað miðað við núverandi landslag. Ég hef reynt að meta lágmarksrennslishalla fyrir hraunin til að geta runnið þangað. Ég geng út frá því að hann verði að vera um það bil 5 m/km. Sé miðað við þann rennslishalla á hrauninu hefur flekinn vestan við Kverkljalla- sprungureinina sigið um 60-70 m ntiðað við llekann austan hans frá því að Kreppu- tunguhraun runnu, en það er einnig nálægt því að vera 1 cm á ári að jafnaði. Misgengin á Kverkfjallasprungureininni sýna fyrst og fremst sig til vesturs. Ekki er með fullu vitað hvar mótsvarandi ausllæg sig er að finna. Flest bendir þó til að þau séu í Dyngjufjallasprungureininni, enda virðast einkenni þess í Gígöldum, en þar skortir á rannsóknir því til staðfestingar. Samkvæmt þessu sígur spildan á milli þessara tveggja sprungureina sem heild. Hins vegar er rnjög ólíklegt að sigið sé jafnt á allri spildunni heldur er það lík- legra að hún vindist og jafnvel snúist, vegna þess að stefna hennar myndar nokk- urt horn við meginstefnu sigbeltisins og vegna legu megineldstöðvanna á gosbell- inu. ■ LOKAORÐ Fjallað hefur verið um berggrunn rann- sóknasvæðisins í þessari grein og þeirri næstsíðustu. Hins vegar hefur lítið verið minnst á laus jarðefni og ágang jökla, vatns og vinda, sent er þarna meiri og magnaðri en víðast hvar annars staðar. í næstu grein mun ég fjalla um hamfarir elds og ísa, vatns og vinda, en þau öfl gera Jökulsá á Fjöllum og farveg hennar að einni stórbrotnustu nátlúrusmíð þessa lands. ■ HEIMILDIR Guttormur Sigbjarnarson 1973. Katla and Askja. Jökull 23. 45-51. Guttormur Sigbjarnarson 1993a. Norðan Vatnajökuls. I. Aðdragandi og skipulag jarðfræðikortlagningar. Náttúrufræðingur- inn 63. 109-124. Guttormur Sigbjarnarson I993b. Norðan Vatnajökuls. II. Jarðlagaskipan og jarð- fræðikort. Náttúrufræðingurinn 63. 201-217. Haukur Tómasson 1973. Hamfarahlaup í Jökulsá á Fjöllum. Náttúrufræðingurinn 43. 12-34. Kristinn Albertsson 1972. Jarðfræði Suð- vestur-Brúaröræfa og Mið-Krepputungu. Óbirt B.S.-ritgerð við Verfræði- og raun- vísindadeild Háskóla Islands, Reykjavfk. Ólafur Jónsson 1945. Ódáðahraun I-III. Akur- eyri. Sigurður Steinþórsson 1981. Island og fleka- kenningin. Náttúra íslands, 2. útg., bls. 29- 64. Sigurður Þórarinsson 1950. Jökulhlaup og eld- gos á jökulvatnasvæði Jökulsár á Fjöllum. Náttúrufræðingurinn 54. 165-191. Sigurður Þórarinsson 1963. Eldur í Öskju. Reykjavík. Sigurjón Páll Isaksson 1984. Stórhlaup í Jökulsá á Fjöllum á fyrri hluta 18. aldar. Náttúrufræðingurinn 54. 165-191. ■ SUMMARY ÁT THE NORTH BORDER OF VaTNAJÖKULL. III. LAVAS AND TECTONICS IN POSTGLACIAL TIME In the year 1993 the two first articles of the present series “Al the North Border of Vatna- jökull” were published in Náttúrufræðingur- inn. The firsl article was a description of the preparation and the field survey for the geo- logical studies and mapping, but in the second the geological map was represented followed by a description of the strata pile, with the ex- ception of the Holocene volcanism and teclon- ics, which will be discussed in the present pa- per. The Neovolcanic rift-zone of Iceland cross- es the westernmost part of the mapped area from the south to the north. It is characterized by the fissure swarms from the three central volcanoes, the mounlain ridges of Bárðar- bunga, Kverkfjöll and Dyngjufjöll (Fig. I),
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.