Náttúrufræðingurinn

Árgangur

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 103

Náttúrufræðingurinn - 1995, Blaðsíða 103
þau allt upp að Lindá norðan við Hvanna- lindir (3. mynd) og austur að Kreppuhálsi. Nákvæmustu korl sem til eru af þessu svæði eru kort Orkustofnunar í mælikvarð- anum 1:20 000 og með 5 m hæðarlínum. Rannsóknir á rennslisleiðum og rennslis- halla Krepputunguhrauna á þessum kort- um leiða það í ljós að það er útilokað að þau hefðu getað runnið þangað miðað við núverandi landslag. Ég hef reynt að meta lágmarksrennslishalla fyrir hraunin til að geta runnið þangað. Ég geng út frá því að hann verði að vera um það bil 5 m/km. Sé miðað við þann rennslishalla á hrauninu hefur flekinn vestan við Kverkljalla- sprungureinina sigið um 60-70 m ntiðað við llekann austan hans frá því að Kreppu- tunguhraun runnu, en það er einnig nálægt því að vera 1 cm á ári að jafnaði. Misgengin á Kverkfjallasprungureininni sýna fyrst og fremst sig til vesturs. Ekki er með fullu vitað hvar mótsvarandi ausllæg sig er að finna. Flest bendir þó til að þau séu í Dyngjufjallasprungureininni, enda virðast einkenni þess í Gígöldum, en þar skortir á rannsóknir því til staðfestingar. Samkvæmt þessu sígur spildan á milli þessara tveggja sprungureina sem heild. Hins vegar er rnjög ólíklegt að sigið sé jafnt á allri spildunni heldur er það lík- legra að hún vindist og jafnvel snúist, vegna þess að stefna hennar myndar nokk- urt horn við meginstefnu sigbeltisins og vegna legu megineldstöðvanna á gosbell- inu. ■ LOKAORÐ Fjallað hefur verið um berggrunn rann- sóknasvæðisins í þessari grein og þeirri næstsíðustu. Hins vegar hefur lítið verið minnst á laus jarðefni og ágang jökla, vatns og vinda, sent er þarna meiri og magnaðri en víðast hvar annars staðar. í næstu grein mun ég fjalla um hamfarir elds og ísa, vatns og vinda, en þau öfl gera Jökulsá á Fjöllum og farveg hennar að einni stórbrotnustu nátlúrusmíð þessa lands. ■ HEIMILDIR Guttormur Sigbjarnarson 1973. Katla and Askja. Jökull 23. 45-51. Guttormur Sigbjarnarson 1993a. Norðan Vatnajökuls. I. Aðdragandi og skipulag jarðfræðikortlagningar. Náttúrufræðingur- inn 63. 109-124. Guttormur Sigbjarnarson I993b. Norðan Vatnajökuls. II. Jarðlagaskipan og jarð- fræðikort. Náttúrufræðingurinn 63. 201-217. Haukur Tómasson 1973. Hamfarahlaup í Jökulsá á Fjöllum. Náttúrufræðingurinn 43. 12-34. Kristinn Albertsson 1972. Jarðfræði Suð- vestur-Brúaröræfa og Mið-Krepputungu. Óbirt B.S.-ritgerð við Verfræði- og raun- vísindadeild Háskóla Islands, Reykjavfk. Ólafur Jónsson 1945. Ódáðahraun I-III. Akur- eyri. Sigurður Steinþórsson 1981. Island og fleka- kenningin. Náttúra íslands, 2. útg., bls. 29- 64. Sigurður Þórarinsson 1950. Jökulhlaup og eld- gos á jökulvatnasvæði Jökulsár á Fjöllum. Náttúrufræðingurinn 54. 165-191. Sigurður Þórarinsson 1963. Eldur í Öskju. Reykjavík. Sigurjón Páll Isaksson 1984. Stórhlaup í Jökulsá á Fjöllum á fyrri hluta 18. aldar. Náttúrufræðingurinn 54. 165-191. ■ SUMMARY ÁT THE NORTH BORDER OF VaTNAJÖKULL. III. LAVAS AND TECTONICS IN POSTGLACIAL TIME In the year 1993 the two first articles of the present series “Al the North Border of Vatna- jökull” were published in Náttúrufræðingur- inn. The firsl article was a description of the preparation and the field survey for the geo- logical studies and mapping, but in the second the geological map was represented followed by a description of the strata pile, with the ex- ception of the Holocene volcanism and teclon- ics, which will be discussed in the present pa- per. The Neovolcanic rift-zone of Iceland cross- es the westernmost part of the mapped area from the south to the north. It is characterized by the fissure swarms from the three central volcanoes, the mounlain ridges of Bárðar- bunga, Kverkfjöll and Dyngjufjöll (Fig. I),
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118

x

Náttúrufræðingurinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.