Náttúrufræðingurinn - 1954, Blaðsíða 33

UPPRUNI OG DREIFING ISL. FISKISTOFNA
79
að norðurlandssíldin hafi verið sama síldin og fiskaðist sunnanlands,
heldur af sama uppruna. Hún kann að hafa alizt upp á allt öðrum
slóðum en meginhluti íslenzka stofnsins. En það kom eitthvað mjög
afdrifaríkt fyrir þennan stofn á tímabilinu milli sumarsins 1944 og
sumarsins 1945. Sumarið 1944 var afbragðs aflaár, en sumarið 1945
síldarleysisár, hið fyrsta í áraröð, sem nú er orðin löng. Línurit, sem
fylgir þessu máli, lýsir þessari skyndilegu rýrnun í aflabrögðunum.
Á þessu hafa komið tvær meginskýringar. Út frá forsendum sínum
ályktaði Árni Friðriksson að breytingar á straumum hefðu hindrað
11. mynd. Árið 1945 byrjaði mikið aflaleysistimabil á síldveiðum fyrir norðan Is-
land. Súlumar sýna síldarafla á nót í þúsundum hl. (mælikv. til hægri) og lína
með punktum fjölda nóta (mælikv. til vinstri). (Úr (3)).
reglulegar göngur norsku síldarinnar til norðurlandsmiðanna, og hef
ég þegar rætt nokkuð annmarkana á þeirri skýringu. tJt frá rann-
sóknum á íslenzkri síld taldi ég sennilegt að leita mætti skýringar
á þessu fyrirbrigði í árgangaskipun íslenzka stofnsins, sem sýndi, að
á árunum 1936—1943 klöktust margir lélegir árgangar (9, 10). Ég
er enn á þeirri skoðun, að þessi skýring sé að verulegu leyti rétt, en
mér er nú vel ljóst, að hún er ekki fullnægjandi. Aðalgalli hennar
er sá, að hún skýrir ekki hið skyndilega fall í aflabrögðunum órin
1944—1945. Ef lélegir árgangar voru eina orsökin, hefði mátt ætla,
að aflamagnið hefði farið smáminnkandi ár frá ári. Þessu er ekki
þannig farið, og verður að leita frekari skýringa. Geng ég út frá
þeirri forsendu, að norðurlandssíldin hafi verið sérstæð blanda þriggja
fyrmefndra síldarstofna. Skal ég nú víkja að árangri síldarmerking-