Náttúrufræðingurinn - 1954, Qupperneq 64

Ritfregnir
Ingimar Óskarsson: Skeldýrafána íslands. I. Samlokur
í sjó. Útgefandi Atvinnudeild Háskóla Islands, Fiskideild.
Reykjavík 1952.
Það hefur dregizt úr hömlu að geta merkilegrar nýjungar í islenzkri néttúru-
fræði, en það er bók Ingimars Óskarssonar um íslenzkar samlokur í sjó. Ég held
að ég gangi ekki á hluta annarra, þó að ég segi, að Ingimar sé einn gleggsti at-
hugandi meðal íslenzkra náttúrufræðinga og bók hans ber þess glöggt vitni.
Það er mikið vandaverk að rita slika bók á íslenzku. Höfundurinn lýsir einkar
skilmerkilega öllum samlokutegundum, sem finnast hér við land og fylgja all-
góðar myndir. Leggur hann mikla áherzlu á að lýsa öllum helztu einkennum,
sem aðgreina skyldar tegundir. I inngangskaflanum er greinargóð lýsing á sköpu-
lagi dýrannna og fræðiorðaskýringar. Þessi fræðigrein hefur notið góðs af því,
að um hana hafa fjallað málhagir menn, auk Ingimars, einkum Guðmundur G.
Bárðarson. Þeir hafa tekið þann kost að gefa hverri tegund íslenzkt heiti, jafn-
vel þótt um mjög sjaldgæfar tegundir sé að ræða. Ég álít þetta nokkuð vafasama
stefnu, því að flest þessi heiti verða alltaf dauð í mólinu, enda þótt mörg þeirra
séu snotur. Almenningur kemst ekki svo langt, að hann kynnist sjaldgæfari teg-
undum, en þeir sem komast svo langt, nota næstum undantekningarlaust latnesku
heitin. En ég skal játa það, að um samlokurnar skiptir dálítið öðru máli en aðra
flokka lægri dýra, vegna þess hve margir gætu haft tækfæri til að safna þeim
eða skoða þær í fjörunni. Einstaka heiti get ég aldrei fellt mig við, eins og t. d.
nafnið hallloka, á Macoma calcaria, sem er ein algengasta skel hér við land.
Það sem mér finnst einkum skorta, eru fyllri upplýsingar um lifshætti og
lífsferil dýranna. Hygg ég, að margir hefðu haft ánægju af slikri frásögn, einkum
þeir, sem hafa meiii áhuga á líffræði en söfnun og greiningu.
Ég vil eindregið hvetja alla áhugamenn í náttúrufræði til þess að eignast bók
Ingimars og nota hana, því að til þess er hún samin. Hún er í mjög handhægu
vasabókarbroti, og er auðvelt að hafa hana meðferðis, og á betri leiðsögumann en
Ingimar verður trauðla kosið. Því miður eru það of fáir, sem nota tómstundir sínar til
náttúruathugana, enda óhægt um vik á mörgum sviðum, þegar engin bók er til
leiðbeiningar. Nú er þeim tálma rutt úr vegi í skeldýrafræðinni, og hafi Ingimar
Óskarsson þökk fyrir. H. E.
Konrad I.orenz: Talað við dýrin. Sínion Jóli. Ágústs-
son þýddi. Útgefandi Mál og Menning. Reykjavík 1953.
Það var ekki sagt til hnjóðs, heldur til hróss, um einn mesta aflamann íslenzka
togaraflotans, að hann hugsaði eins og þorskur. Líkt þessu mætti eflaust segja um
marga íslenzka fjármenn, hestamenn og hundavini. Þeir hafa bæði yndi og ánægju
af dýrum og atferli þeirra, og geta sett sig inn í „hugsanagang" þeirra.
Ekki hef ég heyrt getið um snjallari niann í þessu efni, en dr. Konrad Lorenz,