Náttúrufræðingurinn - 1969, Page 47

N ÁTÚ RIJ FRÆÐIN GIJ R! N N
89
rannsóknarsvæðisins til annars, og þá sérstaklega ofan landnámslags-
ins. Til þess að rannsaka, livort nokkur regla væri í þeim breyt-
ingum, lagði ég hugsað snið yfir rannsóknarsvæði í aðalvindrofs-
áttina frá NA—SV og ofanvarpaði öllum jarðvegssniðunum á |)á
línu. Kom þá í ljós, að ákveðin tilhneiging var í þá átt, að áfoks-
söfnun á hverjum tírna hafði oft verið meiri á einum hluta svæðis-
ins heldur en öðrum. 5. mynd sýnir í grófum dráttum niðurstöður
þessarar athugunar, og verður vikið nánar að þeim síðar í sambandi
við gróðursögu Haukadalsheiðar.
Kornastœrðarmœlingar
Verulegur grófleikamismunur virðist á áfoksjarðveginum á mis-
munandi dýpi og mismunandi stöðum, séð með berum augum. Til
þess að ganga úr skugga um þennan mismun voru tekin sýni úr
7 jarðvegssniðum á mismunandi dýpi til að mæla kornastærðarsam-
setningu þeirra. hess var gætt, að engin öskulög kæmu með í sýnun-
um. Gerðar voru kornastærðarmælingar á .‘56 sýnum. Var þetta gert
í þeirri von, að unnt reyndist að skýra einhverja þætti í myndunar-
sögu áfoksjarðvegsins út frá kornastærðafdreifingunni. Það má full-
víst teljast, að því grófara sem áfokið er, þeim mun skemmri vega-
lengd hefur það borizt í loftinu, áður en það féll til jarðar. Hér
verður hvorki Jýst framkvæmd mælinganna né þeim erfiðleikum,
sem eru á því að mæla kornastærð áfoksins. Samandregnar niður-
stöður þessara mælinga eru sýndar í töflu III, en á 6. mynd eru
sýnd línurit ai kornastærðardreifingu 5 sýnanna, og gefa þau góða
hugmynd um kornastærðarsamsetningu áfoksjarðvegsins. í töflu III
er einnig reiknuð út meðalkornastærð sýnanna (MdQöO) og flokk-
un þeirra (log Q75/q2d)- Flokkunin gefur nokkuð til kynna. live
mikill Jiluti kornanna er af svipaðri stærð, þannig að hún nálgast
það að verða 0, eftir því sem kornin eru meira af sama stærðar-
flokki.
Lítilsháttar tilraun var gerð til að kanna, ltvaða áhrif fjarlægðin
frá uppsprettu fokefnanna hefur á kornastærðarsamsetninguna.
Þessi tilraun var því miður alltof smá í sniðum til þess að geta
talizt vísindaleg sönnun, en hún gefur samt vissa vísbendingu um
þróunina. Tilraun þessa hef ég nefnt S-sýnin. Tilraunin var í því
fólgin, að gralnar voru sex 20—30 cm djúpar holur í 1,5, 10, 25,