Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 32

Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 32
GANGUR A TVEIMUR JAFNFLJÓTUM Samkvæmt hefðbundnum skoðunum þróuðust menn af dýrum á gresjum Afríku, savanna- eða staktrjáaslétt- unum. Sumir töldu að forfeður okkar hefðu farið að ganga uppréttir þegar heilinn þroskaðist. Þá hefðu þeir í auknum mæli beitt höndunum til ým- issa verka og hætt að nota þær til gangs. Nú er hins vegar ljóst orðið að áar okkar gengu uppréttir áður en heil- inn fór að stækka að gagni. Það er erfitt að finna skýringu á hvað knúið hafí gresjudýr til að rísa upp á afturfæturna. Enn erfiðara er þó að gera sér mynd af hvernig þróunin hafi átt sér stað. Væntanlega hafa dýr- in verið óratíma að ná tökum á þessari nýju hreyfítækni. Hvaða nauður rak þau til að sperra sig við að standa upp á endann um tugþúsundir ára meðan þeim sóttist léttar að ferðast á íjórum fótum? Uppréttur gangur var alldýru verði keyptur og við erum enn að gjalda fyrir þetta uppátæki forfeðranna. Hrygg- súlan í ferfættu dýri minnir á hengibrú sem skorðuð er við mjaðmir og axlir. En við höfum breytt henni í vindubrú með hjörum við mjaðmir og tökum fyrir vikið á okkur ýmiss konar bak- veiki. Þrýstingur innyfla í nýrri stöðu og álag á æðar veldur svo æðahnútum, gyllinæð og fleiri kvillum. Það er þetta sem Morgan á við með „örunum eftir þróunina". Á titilsíðu bókarinnar vitnar hún í Stephen Jay Gould, prófessor í líffræði, jarðfræði og vísindasögu við elsta háskóla í Bandaríkjunum, Harvardháskóla: „Leifar hins liðna sem enga merkingu hafa í samtímanum - gagnslausar, einstæðar, skrítnar eða út í hött - bera sögunni vitni.“ Hugsum okkur prímata sem fer að lifa í vatni. Hann getur rétt úr sér í lóðréttri stöðu án áfalla. Uppdrifið í vatninu verður til þess að hvorki reynir á hrygg né æðar. Skuldin fellur ekki í gjalddaga fyrr en löngu síðar, þegar skepnan neyðist til að leita aftur á land og getur þá ekki lengur gengið á Qór- um fótum. Nefapi, Nasalis larvatus, lifir í fenjaskógum á Borneó. Nafnið er dreg- ið af heljarstóru og lafandi nefi karl- apanna. Þegar nefapar fara niður úr trjánum hafna þeir oftar í vatni en á þurru enda eru þeir ágætlega syndir og hafa auk þess sést ganga uppréttir í vatni sem nær þeim upp á bringu. Telur Morgan þá lifandi dæmi um það hvernig líf í vatni geti ýtt undir upp- réttan gang prímata. SNOÐIN HÚÐ Hvers vegna misstu forfeður okkar feldinn? Darwin játar að hann botni ekki í því: „Engum dettur í hug að menn hafi af því beinan hag að húð þeirra sé ber. Líkaminn hefur því ekki glatað hárinu við náttúrlegt val.“ Morgan rekur ýmsar tilraunir þróunar- sinna síðari tíma til að skýra hármiss- inn á sléttum Afríku og fínnur þær allar léttvægar. Loðinn feldur einangrar gegn kulda með því að halda í sér lofti. Gegn- blautur feldur er gagnslaus enda eru spendýr sem ala allan aldur sinn í vatni, hvalir og sækýr, hárlaus. Kenn- ing Hardys og Morgans skýrir því ágætlega snoðna húð manna. SALTUR SVITI Vatn sem gufar upp bindur varma. Þetta færa mörg spendýr sér í nyt og svitna þegar þeim er heitt. Svitinn gufar svo upp, tekur með sér varma- orku úr húðinni og líkaminn kólnar. Svitakirtlar í Inið manna eru frá- bmgðnir svitakirtlum annarra dýra og á ýmsan hátt ófullkomnari. Þeir taka svo 154
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168
Qupperneq 169
Qupperneq 170
Qupperneq 171
Qupperneq 172
Qupperneq 173
Qupperneq 174
Qupperneq 175
Qupperneq 176

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.