Náttúrufræðingurinn - 1993, Page 115

Eyþór Einarsson
Flóra Norðurlanda og skifting
Islands í útbreiðslusvæði
INNGANGUR
Orðið flóra, sem upphaflega er nafn
á blóma- og frjósemisgyðju Rómverja,
er í grasafræði notað um allar þær
plöntutegundir sem vaxa á einhverju
tilteknu svæði eða í tilteknu landi, og
þannig t.d. talað um flóru Islands.
Síðar hefur orðið einnig farið að
merkja bók eða rit um plöntur tiltekins
svæðis eða lands, einkum ef bókin er
með lyklum til að greina ættir og teg-
undir, og er bókin Flóra íslands ágætt
dæmi um slikt rit. I flestum tilvikum er
þó ljóst af samhengi efnisins í hvorri
merkingunni orðið er notað; ég vona
að minnsta kosti að það eigi við hér á
eftir þar sem orðið llóra verður notað
i báðum þessum merkingum til skiftis.
Flóra Norðurlanda er eflaust betur
þekkt en flóra nokkurs annars jafn
stórs svæðis á jarðarkringlunni og það
á ekki bara við um háplöntur, sem hér
er fjallað um, heldur einnig um lægri
plöntur. Rannsóknir á flóru Norður-
landa hafa líka staðið í þrjár til fjórar
aldir eða lengur. Flóra nokkurra ann-
arra svæða í Evrópu er sennilega jafn
vel þekkt, svo sem Bretlandseyja og
hluta Mið-Evrópu, en þau svæði eru
þó hvorki jafn stór né jafn fjölbreyti-
leg og Norðurlönd í heild og því varla
sambærileg.
Það hafa verið skrifaðar myndarlegar
bækur um flóru einstakra landa Norð-
urlanda, jafnvel oft í flestum þeirra.
Nokkrum sinnum hafa verið gerðar til-
raunir til að semja slíkar flórur sem
ná yfir fleiri en eitt landanna en ekki
alltaf reynst unnt að ljúka verkinu, þó
stundum hafi það tekist. Þekktast slíkra
verka síðari ára er áreiðanlega Norsk,
svensk, finsk flora eftir Norðmanninn
Johannes Lid, sem kom fyrst út 1944
og hét þá Norsk flora. Þriðja útgáfa
hennar íjallaði líka um sænskar
plöntur og hét Norsk, svensk flora, en
síðasta útgáfan, sem er sú fímmta í
röðinni, kom út 1985 og nær einnig
til fmnskra plantna, eins og áður segir,
og sá Olav Gjærevoll, landi Lids, um
þá útgáfu að Lid látnum.
Veglegust allra þessara flóra er án
efa stórverkið Flora Danica, sem kom
út á árunum 1761-1883 og fjallaði um
háplöntur og lágplöntur í Danmörku,
Noregi, íslandi, Færeyjum, Grænlandi
og Slésvík-Holtsetalandi, þ.e. í hinu
danska ríki eins og það var og hét
þegar útgáfan hófst. I þessu mikla rit-
verki, sem alls er 54 hefti í arkarbroti,
eru 3420 heilsíðutöflur með teikning-
um af tegundum úr öllum fylkingum
plantna, þó flestar séu af háplöntum.
Fremst í hverju hefti er stuttur texti,
þar sem tegundum á töflum heftisins
er lýst stuttlega og sagt frá útbreiðslu
þeirra, en engir greiningarlyklar eru i
Flora Danica. A þeim 122 árum sem
liðu frá því að fyrsta bindið kom út
og þangað til hið síðasta leit dagsins
ljós komu margir við sögu þessa ein-
stæða ritverks.
Náttúrufræðingurinn 63 (3-4), bls. 237-242, 1993.
237