Náttúrufræðingurinn - 1993, Qupperneq 121

Guðrún G. Þórarinsdóttir og Úlfar Antonsson
Tilraunaræktun
á kræklingi í Hvalfírði
INNGANGUR
Kræklingur (Mytilus edulis) (L.) til-
heyrir samlokum. Hann á sér fleiri
nöfn á íslensku, eins og bláskel, kráka
eða krákuskel. I Norðaustur-Atlants-
hafi nær útbreiðsla kræklings allt frá
Hvítahafí inn í Eystrasalt og til
Norður-Spánar. Mikið er af kræklingi
í kringum Bretlandseyjar, Færeyjar og
ísland. Hann fínnst einnig við Græn-
land og strendur Norður-Ameríku, frá
Baffinslandi og Hudsonflóa suður til
Bandaríkjanna.
Kræklingur er algengur allt í kring-
um Island nema við suðurströndina,
þar eru lífsskilyrði óhagstæð vegna
sendinna stranda og skjólleysis.
Stærstu kræklingsfjörurnar eru við
Faxaflóa og Breiðaíjörð.
Kræklingurinn er mjög harðgerð
tegund, þolir vel hita-, seltu- og raka-
breytingar. Hann lifir á 0-10 m dýpi,
aðallega á grýttum botni. Þar festir
hann sig með spuna- eða byssus-
þráðum. Þéttleiki kræklings getur verið
mjög mikill og oft myndar hann stórar
samhangandi breiður inni á fjörðum
og vogum.
Kræklingurinn síar fæðuna, plöntu-
svif, dýrasvif, bakteríur og lífrænar
leifar, úr sjónum með hjálp tálknanna.
Hann verður kynþroska á fyrsta ári,
óháð stærð dýrsins (Seed 1969).
Frjóvgun eggja á sér stað í sjónum og
þroskast eggin í lirfur á um það bil
sólarhring. Lirfan er sviflæg í 3—5
vikur en að þeim tíma liðnum spinnur
hún sig fasta á þráðlaga þörunga,
dauðar eða lifandi skeljar og steina.
Lengd lirfutímabilsins fer eftir um-
hverfisaðstæðum, svo sem sjávarhita,
magni fæðu og hvort lirfurnar finna
hentugan stað til að setjast á (Bayne
1965).
Kræklingur vex best á 3-6 m dýpi
en dýr sem lifa í fjöruborðinu vaxa
mun hægar og skeljar þeirra eru einnig
þykkari.
Hérlendis hefur kræklingur lítið ver-
ið nýttur. Áður fyrr var hann tíndur og
notaður til beitu en sáralítið til mann-
eldis. Á síðari árum hefur áhugi fólks
aukist á því að fara í kræklingsíjörur
og tína sér krækling til matar. Kræk-
lingur er víða ræktaður í heiminum og
rækta Spánverjar, Danir og ítalir mest
Evrópuþjóða. Heildarræktun í Evrópu
nemur alls 500.000-550.000 tonnum
á ári. Aðferðir við ræktun eru mis-
munandi en mest er ræktað á sjávar-
botni (Danmörk, Holland), á stólpum
(ítalia) eða á reipum úti í sjó (Spánn,
Skotland, Noregur) (Mason 1972).
Þær rannsóknir sem hér er greint frá
eru hluti tilraunar á vegum Napa h/f
sem fram fór í Hvalfirði á árunum
Náttúrufræðingurinn 63 (3-4), bls. 243-251,1993.
243