Samvinnan - 01.03.1928, Side 8

2
S A M V I N N A N
í tvo sólarhringa þar á heiðinni, en enga læknishjálp var
að fá. Síðan var hann borinn til mannabygða, í hrörlegt
fjallakot. Þar kom loks læknir og batt um sár hans. En
hann andaðist á fimta degi, og mælti ekki æðruorð, „og
aldrei kom kvörtun yfir hans varir“. Þá var Jón einum
vetri meir en sextugur. Varla hefir fráfall manns þótt
sviplegra en Jóns á Gautlöndum, og hefir sú harmsaga
verið mönnum mjög minnisstæð, og eins þeim, sem lítil
deili vissu á manninum. Þó vissu það allir, að hann var
einn af merkustu mönnum þjóðarinnar.
Jón tók ungur við búi á Gautlöndum og gerðist þeg-
ar svo umsvifamikill, að mörgum eldra manni þótti úr hófi
og spáðu honum lítilla heilla. En hann hélt fast á sínum
hlut, og allir hinir yngri menn snerust mjög til fylgis
við hann og þótti mikið að honum kveða. Hann var mála-
fylgjumaður mikill alla tíð. Er og sú saga alkunn, að Skúli
fógeti væri raunar langafi Jóns í móðurætt. En í þá ætt-
ina mun Jón hafa sótt skap sitt mest.
Jón kvæntist tvítugur, Solveigu Jónsdóttur prests í
Reykjahlíð; „segja svo gamlir menn, að jafnálitleg brúð-
hjón hafi þeir aldrei séð“. Voru þau mjög samvalin, skap-
mikil bæði og höfðinglynd. Bjuggu þau við hina mestu
rausn, en lítt safnaðist þeim auður, því að eigi var sparað
við þá, sem að garði bar. En þar var mannkvæmt mjög,
og urðu Gautlönd þá að því höfuðbóli, er síðan hefir
haldist.
Mývatnssveit tók miklum stakkaskiftum um daga
Jóns, og varð hann æ er frá leið meginstoð hverju góðu
máli. Mývetningar húsuðu þá býli sín af nýju, foyrjuðu
kynbætur á sauðfé sínu, stofnuðu lestrarfélag o. s. frv.,
og gekst Jón í þetta alt saman; svo hafði hann og alla
sveitarstjórn og var höfðingi sveitunga sinna í hverjum
hlut. En hann var ekki bráður á sér, og áttu margir aðrir
hin fyrstu upptök. „Hann var ekki skáldlegur eða hug-
sjónaríkur; en hann sá glögt gagnsemi hlutanna, hafði
stöðugan og einbeittan vilja og framúrskarandi þrótt til
framkvæmda“. Þetta segir Jón í Múla um hann; hann