Samvinnan - 01.03.1928, Side 87

S AMVI NN AN
81
samvinnustefnan, sem verslunarsamtök, ávalt hvatt til
sparaaðar og viturlegrar hagsýni í viðskiftamálum.
Mættu menn sérstaklega í því efni minnast undanfarins
krepputíma. Forvígismenn samvinnufélaganna létu sitt þá
ekki eftir liggja, til þess stöðugt að minna samvinnufé-
lagsmenn á allan nauðsynlegan spamað. Og hefði al-
menningar farið eftir þeim aðvörunum sem skyldi, er á-
byggilegt, að hagsæld hans hefði orðið að meiri. En hvað
gerðu svo kaupmenn á sama tíma? Þeir hvöttu til al-
mennrar eyðslusemi, með því að hafa verslunarholur sin-
ar stöðugt fullar, ýmist af lítt nauðsynlegum eða alóþörf -
um vamingi, er því miður alt of margir glæptust á að
kaupa, þegar verst gegndi. Gagnstætt samvinnumönnum
eru því hinir margskonar kaupsýslumenn: smásalar, stór-
salar, sérsalar, umboðssalar og heildsalar, er allir, hver í
sínu lagi og sameiginlega, leggja hið mesta kapp á að
selja sem allra mest innan vébanda hinnar svonefndu
„frjálsu samkepni“. Og vitanlega eru þeir fjandsamlegir
samvinnufélagsskapnum í landinu. Kaupmenn hafa þrá-
sinnis gert og gera enn, hvenær, sem þeir sjá sér færi til
þess, ófyrirleitnar tilraunir til tortrygni og vantrausts á
starfsemi kaupfélaganna og Sambandsins. Þeir vita sem
er, að samvinnustefnan og samvinnufélögin er þeim
hættulegur keppinautur, svo mikil ítök sem sá góði félags-
skapur á nú orðið meðal landsmanna. Enn sem komið er,
njóta þó sveitirnar einkum mikils góðs af samvinnufé-
lagsskapnum, því tiltölulega lítið er hann enn útbreiddur
í kaupstöðum og kauptúnum landsins. Hinsvegar er það
kaupmenskan með allri sinni óhollustu, sem kaupstaða-
og kauptúnabúar eiga enn við að búa að miklu leyti.
Hugsum oss t. d. Reykjavík með alt að 500 verslun-
um. Hvílík undur og óhæfa! Það er næstum viðbjóðslegt,
að ganga um sumar götur bæjarins og sjá til beggja
handa verslunarbúðir svo að segja í hverju húsi. f mörg-
um af þessum búðum getur aðeins að líta bláberan óþarfa.
í einni er silkivamingur, í annari er konfekt og allskonar
sælgæti, í þriðju er glysvarningur og barnagull, í fjórðu
6