Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Blaðsíða 34

28
nú svo, að eitthvað væri oftalið eða mcð uppskrúfuðu
verði, þá getur sýslumaður það eitt vitnað, að þetta stend-
ur þar, en um hitt getur hann ekkert sagt, hvort hlutur
er oftalinn eða verð „uppskrúfað". Ekki yrði heldur auð-
veldara að hafa „Notarius Publicus“ hvervetna til vitnis
þar sem kaup eru háð, svo sem sauðir vorir soldir í nokkr-
um hópum’, eða matvörur keyptar í mörgum stöðum. Og
hvaða trygging væri eiginlega í því? Seljandi og kaup-
andi gætu á bak við „Not. Publ.“ komið sjer saman um
að láta eigi upp koma hið sanna verð, ef öðrum hvorum
væri hughaldið að græða á því. Ef umboðsmanni vor-
um þætti tilvinnandi að falsa roikninga, þá yrði honum
heldur engin skotaskuld úr þessu. Og setjum svo, að hann
gerði það, þá fengjum vjer þessar mikið umræddu „lög-
fullu sannanir“ fyrir því, að það væri rjett, sem þó í raun-
inni væri fölsun; og væri þá eigi til ónýtis barizt.
En er nú vanalegt að hafa svona lagað eftirlit, sem
hjer hefir verið um talað? Mjer er víst óhætt að full-
yrða, að það er naumast til nokkursstaðar í heiminum.
En hvað um það, segja menn, ef það er annars fram-
kvæmanlegt og nauðsynlegt? Jú, það hefir einmitt ákaf-
lega mikið að þýða, og einmitt af því, að það er óvana-
legt; því það er auðsætt, að þá fáum vjer engan almenni-
legan mann til þess að reka erindi vort, með því að vera
þannig höfuðsetinn sem afbrotamaður, svíkjandi ef hann
gæti. Eða hvernig í dauðanum getum vjer ætlazt til, að
hann felldi sig við svona lagaða og svona óvanalega tor-
tryggni. Tökum að eins til dæmis umboðsmann vorn, sem
einmitt með því að ávinna sjer tiltrú hefir aflað sjer fjár
og fraraa, og fyrir hina sömu tiltrú á hvervetna kost á
góðum viðskiftamönnum. Hann, sem einmitt af tiltrú til
vor sendir oss skip og vörur fyrir hundruð þúsunda, og
umlíður oss um stórfje lengri og skemmri tíma, án þess
að hafa nokkra aðra trygging, en drengskaparorð vort og
’) Sauöir eru auðvitað oft seldir á opinberum uppboðum og eru þá
blöðiu strax til vitnÍB um uppboðsverðið.