Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Blaðsíða 43

37
skiftamálum, og sem í rauninui er friðsöm og kyrlát bylt-
ing, sem ummyndar þjóðfélögin gagngert. Aðaleinkenni þess-
arar stefnu eru: 1. að allir samskonar atvinnurekendur í
hverju landi ganga í sjálfsábyrgðarfélög (cooperativ eða
solidarisk) til þess að koma reglubundnu skipulagi á fram-
leiðsluna, ílutning hennar og sölu; allt á kostnað og á-
byrgð framleiðenda, sem þá eru einnig einir um arðinn.
2. að allur verkalýður gengur í sjálfsábyrgðarfélög, til að
gæta réttar síns gagnvart stærri atvinnurekendum, og ná
hlutdeild í arði og ábyrgð hinna framleiðandi atvinnuvega.
3. að ríkið (landstjórniruar) skerst í leikinn og gerist ó-
hlutdrægur dómari í öllum misklíðum þessara flokka eða
félaga, og vakir yfir því, að enginn þcirra misbjóði öðrum
eða kógi, og hefir sú afskiftascmi gengið svo langt, að í
Englandi hefir landstjórnin ákveðið vinnutíma í verksmiðj-
unum, og í Ameríku flutningstaxta á járnbrautum hinna
stóru brautartélaga. í stuttu máli: stefnan er sú, að ríkið
hafi yfirumsjón atvinnuveganna og viðskiftanna, eins og
hvers annars, er þjóðirnar varðar, án þess sjálft að vera
atvinnurekandi, en það er einmitt þetta, sem allir friðsam-
ir og vísindalega hugsandi sósíalistar vilja og vona að verði.
Af þessari hreyfingu má og nokkurnveginn gera sér hug-
mynd um, hvernig skipulag mannfélagsins muni verða, er
fram á næstu öld kemur.
Hér á landi eru þessar kyrlátu og friðsömu byltingar
lítt þekktar. Hér hafa þær ekki gert vart við sig annar-
staðar en í kaupfélagsskapnum. Ekki svo að skilja, að í
byrjun hans væru mönnum kunnar eða Ijósar þessar stefn-
ur og hreyfingar hjá öðrum þjóðum, svo að hann yrði
byggöur á þeim eða settur i samband við þær; þeir kaup-
félagsmenn eru ef til vill færri enn í dag, sem það gera.
En þeim, sem álíta kaupfélagsskapinn annað og meira en
augnabliks- eða millibils-ástand, og hafa reynt að gera sér
grein fyrir stefnu hans, eðli og áhrifum, getur ekki dulist,
að hann er alveg sama eðlis sein félagsskapur sá, er hér
hcfir verið lýst, að í honum or fólginn vísir til friðsauirar