Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Blaðsíða 35

29
þá reynslu, sem hann er búinn að fá af fjelagi voru und-
anfarin ár. í stuttu máli: hann leggur undir vorn dreng-
skap margfalt meira en vjer undir hans, án þess að orða
„lögfullar“ sannanir eða tryggingar, og það þótt vjer sje-
um ókunnir, fátækir og með ljclegum vitnisburði fyrir skil-
semi. Eigum vjer í alvöru að ætla þessum manni hinn
lúalegasta ódrengskap, um leið og vjer treystum á það, og
gerum það að fjelagsins lífsskilyrði, að einmitt hann, eða
einhver, sem oss er að engu betra kunnugur, treysti á
vorn drengskap og sýni oss fulla tiltrú. Jeg vil skjóta
því til kaupfjelagsmanna, til allra þeirra, sem hugsa um
þetta og dæma með sanngirni, hvort nokkur trygging er
betri fyrir drengskap manns og trúmennsku en sú, að þessi
maður hafi staðfasta trú á annara drengskap og láti hagi
sína og velmegun hvíla á þeim grundvelli.
En vjer höfum og fleiri tryggingar gegn umboðsmanni
vorum, sem taka langt fram öllum „lögfullum sönnunum",
þótt mjer engan veginn detti í hug að segja, að þær sje
í öllum tilfellum einhlítar; því hvaða tryggingar eru nú
og geta nokkurn tíma orðið alveg einhlítar í þessu efni?
Jeg tók það fram, að' tiltrúin væri allt í öllu fyrir oss
kaupfjelagsmenn. En hún er það engu síður fyrir aðra,
sém fást við kaupskap. Fátækur maður, sem vill græða
á kaupskap, vill vinna sjer fyrst og fremst tiltrú. Jafnvel
ríkustu kaupmenn byggja nú orðið mikinn part kaupskap-
ar síns á tiltrú. Þótt þeir sjeu efnaðir, hafa þeir oftast
langtum meira fje í veltunni en þeir eiga; úr hinu bætir
tiltrúin. Og tiltrúin byggist ekki nema að suinu leyti á
efnahag þeirra; hún byggist engu síður á drengskap þeirra
og hæfileikum. Komi eitthvað það upp, sem rýri dreng-
skap kaupmanns, er atvinna hans í veði, einmitt vegna
þess, að hann missir tiltrúna. Meðal margs annars, sem
sannar þetta, eru hinar gífurlegu skaðabætur fyrir láns-
traustspilli, sem kaupmönnum, fremur öðrum, eru dæmd-
ar, ef áliti þeirra er ranglega spillt af öðrum. Og eng-
inn þarf að ætla, að eigi sje haft eftirlit með drengskap