Tímarit kaupfjelaganna - 01.01.1896, Blaðsíða 53

47
samtaka um að velta því burtu. En ekki er það bjarg til,
að eigi verði uudan að láta, ef nógu margir eru samtaka
um að velta því. Amerískir verkmenu viðhafa oft orðtak
eitt, er beita þarf miklu afli við eitthvert verk. Þeir hrópa
upp og segja: „pull together— all together11 þ. e. allir
samtaka, allir í einu. Þetta orð segir Ingersoll hinn
mikli mælskumaður — að sé lykillinn að öllum gæðum
lífsins, öllu góðu, háleitu og fögru, bæði andlega og lík-
arnlega. — Öll hin mikla starfsemi, sem við sjáum í nátt-
úrunni, öll hin voldugu náttúruöfl eru ekkert annað en ó-
sýnilegar hreyfingar hinna örsmáu frumagna (atoma), sem
öll efni eru samsett af. — Darvin hefir ritað langa bók
um starfsemi smáormanna, sem lifa í moldinni, og hefir sýnt
og sanuað, að undir þeirra starfsemi er alt jurtalíf kornið.
Mannsaugað sér ekki starfsemi hvers orms, en þeir vinna,
til samans, meira að jarðrækt en allirmenn. Hvílíkurlær-
dómur! Stuart Mill segir, að veraldarsagan sýni, að skipu-
lagshæfileikar þjóðanna sé mælikvarði, er sýni, á hvaða
menningarstigi þær eru. Hvernig munum vér mælast á
þann kvarða?
Það er annars ekki svo að skiija, að von sé til, að
vér séum lengra koinnir en vér erum. Þjóðlíf vort liggur
enn í rústum, eftir margra alda áþján og kúgun. Vér
vorum sviftir öllu frjálsræði til að ráða voru eigin skipu-
lagi, og höfum í margar aldir ekki þekkt annað skipulag,
en það, sem neytt hefir verið á oss af erlendu valdi; skipu-
lag, sem vér höfum hatað og brotið, þegar vér höfum get-
að. Og svo fengum vér eðlilega óbeit á öllu skipulagi,
urðum tortryggnir, ótrúir og einræningslegir. Vér trúðum
engu og engum, því meðal vor voru þeir, sem beittu hinu
orlenda kúgunarvaldi á oss.
Nú eruni vér að eins að rakna við úr þessu ómegi þrælk-
unarinnar. Hinir ágætu andans menn, er upjii voru á með-
al vor á fyrri liluta þessarar aldar, og um miðju hennar,
kveyktu hjá oss löngun til betra lífs. Þjóðlif vort rakn-
aði við og krafðist réttar síns. Eu vér vorurn „fáir, fá-