Samvinnan - 01.04.1968, Blaðsíða 17

foringjar sátu á dauflegum samninga-
fundum í ágúst 1939, komu Stalín og
Hitler gervöllum heiml á óvart með því
að birta griðasáttmála Sovétríkjanna og
Þýzkalands. Nú var trygging Prakka og
Breta á landamærum Póllands lítils virði,
ef til styrjaldar drægi. Einræðisherrarnir
tveir höfðu orðið ásáttir um að ná mark-
miðum sínum á kostnað Póllands. Styrj-
öld var óumflýjanleg — nema Bretar og
Frakkar fengjust til að undirrita ann-
an Miinchenar-sáttmála, einsog Hitler
og Mussolini vonuðu fastlega.
Hvað sem því leið, var Pólland dauða-
dæmt. „Eyðing Póllands er fyrsta mál á
dagskrá," sagði Hitler við herforingja
sína þessa viku. „Ég skal bera fram góða
áróðursátyllu til að hefja stríðið, hvort
sem hún verður sennileg eða ekki. Sig-
urvegarinn verður ekki að þvi spurður
eftirá, hvort hann hafi sagt satt eða
ósatt.“ Samkvæmt þessu voru nokkrir
dæmdir glæpamenn skotnir og færðir í
pólska einkennisbúninga; síðan var lík-
unum dreift innan þýzku landamæranna
í námunda við útvarpsstöð og blaða-
mönnum boðið að koma og ljósmynda
þessa „sönnun um árás Pólverja". í kjöl-
far lyganna komu svo skriðdrekar og
sprengjuflugvélar 1. september 1939.
Skeiði hinna blóðlausu sigra var lokið
og upp runnið skeið hinna auðunnu
hernaðarsigra. Bretar og Frakkar fóru í
stríðið, en að þrem vikum liðnum var
Vestur-Pólland á valdi Þjóðverja og
Austur-Pólland herfang Stalíns. Eftir að
„friðartilboðum" Þjóðverja hafði verið
hafnað af Vesturveldunum, skelltu naz-
istar skuldinni á þau fyrir framhald
stríðsins.
Veturinn eftir var Hitler sýnt „bana-
tilræði", sviðsett af Gestapo. begar tíma-
snrengia var látin springa á fundi naz-
ista í bjórkjallara nokkrum, osr dran hún
nokkra viðstadda, en Hitler hafði með
undursamlegum hætti fundið á sér að
hann ætti að fara heim snemma. Trú-
giarnir Þjóðverjar, sem verið höfðu óró-
legir begar stríðið skall á, létu sefast
af árangri leifturstríðsins í Póllandi.
ítrekuðum friðartilboðum Hitlers og nú
síðast af „heillastjörnu" foringjans.
Sú stiarna átti enn eftir að skína hon-
um í tvö ár. f árslok 1939 réðust Rússar
á Finnland, og sáu bá bæði Bretar og
Þjóðveriar hina miklu hernaðarþýðingu
Skandínavíu, einkum norsku strandar-
innar með fjörðum sínum og höfnum.
Hitler treysti enn heillastjörnunni og
hunzaði hollráð gætinna ráðgjafa sem
réðu honum frá að leggja útí innrás í
Noreg meðan Bretar væru allsráðandi
á Norðursjónum. f maí 1940 urðu svo
hin miklu umskipti á vesturvígstöðvun-
um begar mótstaða Hollands, Belgíu og
Frakklands var brotin á bak aftur á
nokkrum vikum. Þar vantaði ekkert á
fullan og endanlegan sigur nema eyðingu
brezku og frönsku herjanna við Dun-
kirk, og sökuðu þýzkir hershöfðingiar
síðar Hitler um að hafa gert eitt af sín-
um mörgu herfræðilegu glappaskotum
bar. En Þjóðverjar voru samt ánægðir
með frammistöðu þessa leikmanns í
æðsta herstjóraembætti landsins: í júní
1940 gerðist það sem fáir Þjóðverjar
höfðu þorað að vona: í rjóðrinu í Com-
piégne-skógi, þar sem Foch hershöfð-
ingi hafði formlega tekið við uppgjöf
þýzka hersins 1918, gáfust Frakkar nú
upp fyrir Hitler, og það í sama járn-
brautarvagni og 1918.
Enn komu friðartilboð frá Þjóðverjum.
Stríðið væri hvorteðer unnið, aðstaða
Breta vonlaus, og jafnvel „stríðsæsinga-
maðurinn Churchill" mundi ekki fara að
neyða Þjóðverja til að gereyða Bretland
með loftárásum og innrás. Þó Þjóðverj-
ar höguðu áróðri sínum þannig, vissu
þeir betur. Raeder flotaforingi var mót-
fallinn innrás í Bretland, því hún yrði
jafnvel enn áhættusamari en innrásin
í Noreg. Hann vildi svelta Breta inni
með hjálp flughers og kafbátaflota. Gör-
ing reyndist hinsvegar erfitt að ná yfir-
hendinni í lofthernaði yfir Bretlandi,
einsog hann hafði lofað. Ein töfin rak
aðra, og Churchill hélt áfram að ögra
Þjóðverjum og bjóða þeim byrgin. Eftir
því sem lengra leið varð Hitler æ stað-
fastari í þeirri ákvörðun, sem hann hafði
fyrst tekið í ágúst 1940, að skilja við
Breta hjálparvana á eylandi sínu og
snúa vopnum í austurátt til að koma
Rússum á kné.
Göring og Raeder flotaforingi reyndu
að telja Hitler á að losna við Breta a.
m. k. úr Miðjarðarhafi og Mið-Austur-
löndum, áður en lagt yrði til atlögu við
Rússa, en hann skellti skollaeyrunum
við slíku tali. Eftir fall Frakklands hafði
ýmislegt farið öðruvisi en ætlað var bæði
í vestri og þó einkum suðri: Spánverjar
neituðu að ráðast á Gíbraltar, Mussolini
fór hrakfarir í Norður-Afríku og Grikk-
landi, og brezki flotinn var allsráðandi á
Miðjarðarhafi. En tækist mesta áhættu-
fyrirtæki, sem Hitler hafði lagt útí, árás-
in á Rússa, gæti hann hlegið að slíkum
smámunum.
Nazistar lögðu ekki útí gerzka ævin-
týrið óundirbúnir. Auk hinnar tröllauknu
hernaðarvélar, sem tók fram öllu er áð-
ur hafði þekkzt, var hver flokksdeild og
stjórnardeild sálfræðilega og stjórnun-
arlega búin undir hina nýju landvinn-
inga. Nauðsynlegt væri að þurrka út
stóra hluta óvinaherjanna, en reka þá
ekki á flótta, sagði Hitler. Tugum millj-
óna manna á iðnaðarsvæðunum yrði of-
aukið, sagði Göring, og mundu þeir ann-
aðhvort flýja til Síberíu eða deyja drottni
sínum. Hungursneyð væri óumflýjanleg,
en ráðstafanir til að draga úr henni
mættu ekki tefja uppbyggingu hins
nazíska kerfis; Rússland væri nauðsyn-
legt að mergsjúga til að fæða önnur lönd
nazista í Evrópu. Himmler og S.S.-sveit-
ir hans fengju frjálsar hendur, tilkynnti
Hitler herforingjum sínum, til að þurrka
út síðustu leifar sovétkerfisins. Komm-
únistaforingjar skyldu drepnir. Tækni-
deild Himmlers var að kanna ýmsar að-
ferðir til skjótra múgmorða á þeim sem
voru af „óhreinum kynþáttum". Farand-
vagnar og gasklefar voru reyndir. Enn-
fremur var könnuð þörfin á þrælum í
landbúnaði og verksmiðjum. Hér var
gengið til verks af vísindalegri ná-
kvæmni.
Hitler kunngerir þýzka ríkisþinginu að morgni
1. september 1939, að stríðið sé hafið.
Á miðju sumri hófst hin mikla árás, og
fyrsta mánuðinn þeystust þýzku herirn-
ir áfram hátt í 200 kílómetra á viku.
Jafnvel þegar í odda skarst milli Hitlers
og herforingjanna, héldu sigurvinning-
arnir áfram. Hershöfðingjarnir vildu ein-
beita sókninni að Moskvu, en Hitler vildi
þríarma sókn til Leníngrad, Moskvu og
Stalíngrad — þeirra þriggja borga sem í
hans augum voru tákn hins bolsévíska
valds. Svo fór að stærsti sigurinn vannst
í Úkraínu, þar sem 600.000 Rússar voru
handteknir nálægt Kíev í september. En
til að umkringja þá hafði reynzt nauð-
synlegt að kveðja á vettvang liðsafla frá
Moskvu-vígstöðvunum; komið var framí
október þegar skriðdrekar nazista náðu
til Mozhaísk, um 130 kilómetra frá
Moskvu. Aðrir 600.000 Rússar voru hand-
teknir í slóð þeirra, og blaðafulltrúi
Hitlers tilkynnti að stríðinu í austri væri
í rauninni lokið — en hvorki Moskva né
Leníngrad féllu, og varalið Rússa virtist
vera óþrjótandi. Þegar hundrað nýjar
rússneskar herdeildir hófu gagnsókn 6.
desember, hlýtur skuggi Napóleons að
hafa grúft yfir bækistöðvum Hitlers. Illa
búnar og illa haldnar hersveitir Þjóð-
verja börðust hraustlega einsog vænta
mátti og lögðu ekki á flótta, en eftir þetta
hallaði á ógæfuhliðina. Hitler hafði
reynzt vera klaufi, áróður hans orðið
hlægilegur og áhættuspil hans misheppn-
azt, og voru mistök hans enn frekar stað-
fest með hinum sögulegu atburðum í
Pearl Harbour. Hann lagði útí styrjöld
við Bandaríkin einsog ekkert væri sjálf-
sagðara. Endaþótt Þjóðverjar héldu
17