Samvinnan - 01.04.1968, Blaðsíða 64

Samvinnan - 01.04.1968, Blaðsíða 64
kostar rétt að nefna stríð þetta í írak deilu milli Araba og Kúrda. Ýmsir leiðtogar hinna toorgaralegu flokka í írak hafa bæði fyrr og síðar lýst yfir stuðningi við kröfur Kúrda. Meðal arabísks almennings býr engin sérstök óvild til þeirra, en hins vegar veruleg og vax- andi til ríkisstjórnarinnar. Það hefur meira að segja komið nokkrum sinnum fyrir, að fjöldi þekktra og virtra borgara í Bagdað hafi sent ríkisstjórn- inni undirritaða áskorun um að verða við hinum hófsömu og réttlátu kúrdísku kröfum. Það var Mustafa Karadaghi, aðalfulltrúi Kúrda við yfir- standandi samningaumleitan- ir í Bagdað, sem hjálpaði mér í þetta sinn upp til Kúrdistans. Karadaghi var einn þeirra mörgu Kúrda, sem verið höfðu írakskir embættismenn, en yf- irgefið störf sín skömmu eftir að stríðið brauzt út og gengið í lið landa sinna í átthögun- um. Hann var á miðjum aldri, hafði numið stjórnlaga- og fé- lagsfræði við Kalíforníuhá- skóla og þá unnið fyrir sér jafnframt námi, gengið að því loknu í utanríkisþjónustuna og síðast verið aðalræðismaður íraks í Prag. Hærra var Kúrd- um ekki hleypt í utanríkis- þjónustunni. Þótt sendiherrar fraks væru nær hundrað tals- ins, var engan Kúrda að finna meðal þeirra. Hér ríkti sama misrétti og á öðrum sviðum. Vegna reynslu sinnar og menntunar var Karadaghi nú einn helzti ráðgjafi Múlla Mustafa Barzanis, leiðtoga Kúrda í írak. Karadaghi var ljúfur maður, rólegur í fasi, skemmtilegur viðræðu og velviljaður. Reynd- ar maður sem mér fannst myndi láta annað betur en að standa í harðri stjórnmála- baráttu. f frístundum sínum var það yndi hans að semja skáldsögur um daglegt líf í sveitum Kúrdistans. Hafði komið út ein bók eftir hann, annað bindi af tveim. Fyrra bindið hafði ritskoðunin læst niðri hjá sér, og gerðist þetta þó á tiltölulega frjálsum tíma snemma á stjórnarferli Kass- ems. Urðum við Karadaghi mestu mátar og ræddum oft og lengi saman síðar, er gott tóm gafst uppi í fjallalandinu. Ýmislegt hafði breytzt í frak til batnaðar fyrir ferðamenn frá því 1962. Skriffinnskan við ferðir inn og út úr landinu hafði stórminnkað. Aðeins fyr- ir ferðir til norðurhluta fraks, þ. e. til hins kúrdíska land- svæðis, þurfti sérstakt leyfi, sem í reynd var aldrei veitt. Eins og Kassem áður, gerði stjórnin allt, sem í hennar valdi stóð, til að breiða yfir uppreisn Kúrda. Landsvæði þeirra var lokað eins ramm- lega og unnt var og umheim- inum talin trú um, að deilan við þá væri endanlega leyst, aðeins illar tungur og ókunn- ugar héldu öðru fram. Gert hafði verið annað vopnahlé stríðsins þetta vor, þegar sýnt var, að 60 þúsund manna stjórnarher tækist ekki að vinna sigur á sveitum Kúrda, sem töldu ekki nema tíu til fimmtán þúsund vopn- aðra manna (fleiri rifflar voru ekki til). Er samið var um vopnahlé þetta, hét Aref að virða „þjóðernislegan rétt Kúrda innan íraks“, aflétta viðskiptabanni því, sem lagt hafði verið á Kúrdistan, leysa alla pólitíska fanga úr haldi og veita ríflega fjárhagsaðstoð til uppbyggingar „Norður-íraks“, eins og Kúrdistan nefnist á máli ríkisstjórnarinnar, en þar var nú að heita mátti öll byggð í rúst og neyð almennings mik- 11. Þetta haust var liðið hálft ár frá undirritun þessa samn- ings. Ekkert atriði hans hafði verið efnt af hálfu Bagdað- stjórnar, að afnámi viðskipta- bannsins undanteknu, sem jafnt var í þágu Araba og Kúrda. Vanefndir vopna- hlésins við Baþista vorið áður höfðu endurtekið sig, svik og samningarof. * * * Nú sem fyrir tveim árum yfirgaf ég Bagdað einsamall með leigubíl, sem vinir mínir höfðu útvegað mér. Stækju- hiti var um miðjan daginn, er við héldum af stað, og sól að vanda í heiði. Þegar áveitu- landinu umhverfis Tígris sleppti, tók við gróðurlítil, sól- brennd, leirborin og strjál- byggð Mesópótamíuslétta. Leið- in lá til Khanekin, smábæjar fraksmegin landamæranna við þjóðveginn til frans (Persíu). Fimm eða sex verðir stöðv- uðu okkur og skoðuðu vega- bréf og farangur. Og hverju sinni var hringt til næstu stöðvar og nöfn okkar gefin upp að því er bílstjórinn, sem var Kúrdi búsettur í Bagdað, sagði mér. Hringingarnar áttu að tryggja, að við færum á leið- arenda, þ. e. til fraks og voguð- um okkur ekki að hverfa ein- hvers staðar á miðri leið. Hin- ir kúrdísku uppreisnarmenn voru skammt undan. Samkvæmt áætlun þeirri, er Karadaghi hafði gert fyrir mig, komum við til Khanekin er dimmt var orðið. Þar átti ég að gista í öðru þeirra tveggja gistihúsa, sem þar er að finna, þótt bannað væri að stanza í bænum. Ef einhver færi að mögla, átti ég að segjast vera orðinn þreyttur og syfjaður og ekki vilja fara lengra. Khan- ekin er að mestu leyti byggð Kúrdum, en var þó á yfirráða- svæði stjórnarhersins, enda í syðsta horni hinnar kúrdísku byggðar í írak. „Pesh merga“ (pesh=and- spænis, merga=dauði), „þá sem bjóða dauðanum byrg- in“, nefndu Kúrdar her- menn sína. Sveit þeirra norð- ur af Khanekin hafði verið látin vita um komu mína, og þeir áttu nú að vera nokkrir saman borgaralega klæddir í bænum. Ég fékk umyrðalaust inni í öðru gistihúsinu og eftir nokkra stund kom til mín ung- ur maður og bar mér seðil, sem Karadaghi hafði skrifað í Bag- dað og skyldi vera mér merki þess að fylgja manninum. Gerði ég það og elti hann inn í hús, sem reyndist vera hitt gistihúsið í bænum. Þar inni í einu herberginu beið mín mað- ur á fertugsaldri, klæddur jakkafötum, hreystilegur að sjá og bersýnilega vanur úti- veru. Við kunnum enga tungu sameiginlega og ekki skildi ég nema örfá orð í kúrdísku. Hann gerði mér samt skiljan- legt, að hann væri foringi her- manna þeirra, sem gættu svæðisins fyrir norðan bæinn. Skyldi ég heldur gista í þessu gistihúsi. Klukkan átta í fyrra- málið kæmi leigubíll upp að anddyrinu og skyldi ég fara með honum. Innan örfárra stunda yrði ég þá í „kúrdíska“ Kúrdistan. Þótt götulýsing væri týru- leg, hafði ég veitt því eftirtekt að gistihús þetta var við hlið- ina á lögreglustöðinni. Er ég ympraði á þessu, brosti Kúrd- inn og gerði mér skiljanlegt, að ekkert væri að óttast. Tólf kúrdískir hermenn byggju i nótt í gistihúsinu og ættu und- ir öllum kringumstæðum að tryggja öryggi mitt. Bauð þessi hermannlegi maður mér síð- an góða nótt og hvarf. Gistihúsið var þeirrar teg- undar, sem algengust er á fá- farnari slóðum Austurlanda nær, gamalt „karavanseraí", og ætlað innlendum ferðalöng- um. Nokkrir sváfu saman í her- bergi og ekki skipt á lökum og koddaverum oftar en nauðsyn bar til, að það virtist ekki vera ýkja oft. Yfir sig fengu menn brekán, sem þó var lítil þörf á vegna hitans. í sveitum Kúrdistans er þrifnaður mun meiri en í bæjunum eða slétt- unni og jöðrum hennar. Næsta morgun fór allt á þann veg sem bezt mátti verða. Eftir stuttan akstur ókum við fram á mann við götuj aðarinn, sem virtist vera að gera við bifhjól sitt. Þetta var merkið, sem bílstjóri minn beið eftir. Þegar enginn bíll var sjáanleg- ur á þjóðveginum, ók hann bak við eina hæðina, sem þarna var við veginn, en maðurinn á bifhjólinu kom í humátt á eft- ir okkur. í skjóli við hæðina biðu okkar tveir menn á öðru bifhjóli. Þekkti ég þar mann- inn frá kvöldinu áður í gisti- húsinu. Hann var nú klæddur kúrdískum búningi með vefjar- hött og mittislinda og hinn vígalegasti að sjá með riffil um öxl, skammbyssu í beltinu og skotfærabelti um mitti og axlir. Hann benti mér brosandi að tylla mér á aftursætið. Og vart hafði ég komið mér fyrir á sætinu, er við þutum yfir veglaust og eyðilegt hæðlendið með félaga okkar tvo rétt fyr- ir aftan okkur. Hér voru síð- ustu arabísku hermennirnir í næsta nágrenni, og við þrædd- um lága staði meðal flatneskju- legra hæðanna. Pálmarnir, sem við sáum öðru hvoru umhverf- is Khanekin, hurfu sjónum okkar, og er við höfðum ekið Leiðsögumaður minn frá Khanek- in til Bamu-fjalls. 64
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68

x

Samvinnan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Samvinnan
https://timarit.is/publication/340

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.