Samvinnan - 01.04.1968, Blaðsíða 61

Hættulegasta bakslagið, ef ekki
tekst að sameina blökku-
mannahreyfinguna víðtækari
hreyfingu allra lágstéttar-
manna, stafar af því að lág-
stéttarhópum í samkeppni er
ákaflega laus höndin.
Með fullum rétti lagði King
megináherzlu á að beita ekki
valdi. Séu blökkumenn beittir
valdi, getur það enda orðið
þeim til ávinnings. En almenn-
ari er þó sú reynsla, að upp-
þot í blökkumannahverfum
eða átök milli blökkumanna og
annarra hópa snúi áhuga fólks
frá nauðsynlegum félags- og
efnahagslegum umbótum að
öflugum lögregluverði til að
halda uppi lögum og reglu.
Ég hef ekki aðstöðu til að
gefa út nokkurn spádóm um
það sem gerast kann í kyn-
þáttastríðinu í Bandaríkjun-
um á næstunni, að öðru leyti
en því, að ég er sannfærður
um að ekki dregur úr mætti
blökkumannahreyfingarinnar.
Frá herfræðilegu sjónarmiði
þýðir þetta, að þróunin er kom-
in svo langt, að ekki verður
snúið við aftur. Það verður
undir engum kringumstæðum
unnt að tryggja kerfisbundna
þróun í samskiptum kyn-
þátta i Bandaríkjunum,
nema gengið verði með oddi
og egg að áframhaldandi
umbótum á kjörum blökku-
manna, og það er — einsog ég
hef áður bent á — verk sem
fella verður inní almenna um-
bótaáætlun sem stefnt sé að
því að bæta lífs- og atvinnu-
skilyrði allra illa settra hópa í
þjóðfélaginu. Frá þessu sjón-
armiði er ládeyða síðustu
þriggja ára í umbótastarfinu
ekki aðeins hörmuleg, hún get-
ur orðið hættuleg. Því hún er
aðeins vatn á myllu þjóðernis-
hreyfingar róttækra blökku-
manna. Jafnvel þótt slík hreyf-
ing sé dæmd til að eyða sjálfri
sér, getur hún orðið til ótrú-
legs skaða.
Ástæður fyrir litlum um-
bótaaðgerðum að undanförnu
eru margar. Ein þeirra er
„hvíta endurkastið", viðbrögð
þeirra hópa sem telja sér ógn-
að af samkeppni blökkumanna.
Önnur er sú tilfinning sem
líka má finna með betur sett-
um Bandaríkjamönnum, að
beita verði öflugri aðgerðum
gegn þeim sem ógni friði og
reglu. Einsog svo oft áður í
sögunni leiðir slík tilfinning til
minni áhuga á að bæta úr
þeirri félagslegu mismunun
sem óróleikanum veldur.
Án efa veldur einnig sorgleg
útþensla stríðsins í Víetnam
nokkru um að almenn viðhorf
breytast. Einsog öll önnur
stríð hefur það veitt aftur-
haldsöflunum heimafyrir byr
undir báða vængi, dregið úr
siðgæðisþreki, skapað óreiðu í
efnahagsmálum og þær að-
stæður í ríkiskassa sem valda
því að mjög nærri er höggvið
því fé sem nauðsynlegt væri
til umbótanna.
Áður en ég lýk þessum fyrir-
lestri langar mig að drepa nán-
ar á eitt vandamál.
Á heimsóknum mínum til
annarra landa hef ég fengið
mjög ákveðið á tilfinninguna,
einkum eftir stríð, að hinir
fjölmörgu árekstrar sem orðið
hafa vegna kynþáttavanda-
málsins í Bandaríkjunum,
hafi ekki orðið til þess að afla
þeim verulegra óvinsælda út-
ávið framað þessu. Skýringin
er sú að erlendis hafa menn
hrifizt af þeirri staðreynd, að
bandaríska þjóðin hefur
áhyggjur af vandamálinu og
leitar leiða til úrbóta. Sem
skylt er hafa menn metið mik-
ils, að Bandaríkin eru engin
Suður-Afríka. En meiri gagn-
rýni verður nú vart, jafnframt
því sem menn sjá þetta inn-
anríkisvandamál við bakgrunn
utanríkisstefnu Bandaríkj-
anna.
Hin hörmulegu afskipti af
stríðinu í Víetnam og mögnun
þess grafa á tvennan hátt und-
an siðferðilegri aðstöðu Banda-
ríkjanna í kynþáttavandamál-
inu heimafyrir. Menn hafa
tekið eftir því að tilraunir til
að veita blökkumönnum jafn-
rétti með löggjöf og hinar al-
mennari félags- og efnahags-
legu umbætur, sem kallaðar
eru „skilyrðislaust stríð við
fátæktina,“ stöðvast nú smám-
saman með braki í vélun-
um. Og útlendingar gera sér
þess vitanlega jafnljósa grein
og hugsandi Bandaríkjamenn,
að ástæðan fyrir þessu und-
anhaldi á heimavígstöðvunum
er einmitt stríðið í Víetnam.
Ennfremur hefur Víetnam-
stríðið myndað siðferðilegan
og pólitískan einangrunarvegg
kringum Bandaríkin. Ekki hef-
ur farið framhjá mönnum að
mjög voldugt ríki hvítra
manna beitir valdi fátæka lit-
aða þjóð hinumegin hafsins. í
svo viðsjálu andrúmslofti leið-
ist hugurinn að sjálfsögðu að
meðferð þeldökkra manna í
Bandaríkjunum. Sérhvert nið-
urbælt uppþot einsog í Watts
í hitteðfyrra verður skoðað með
sýnu minni skilningi í garð
hvíta meirihlutans og meiri
gagnrýni á valdhafana.
Af þessum sökum hygg ég að
Bandaríkjamenn megi vænta
allmiklu minni vinsamlegra
skrifa erlendis í sambandi við
kynþáttavandamál sitt á
næstu árum en á fyrstu árum
þess vandamáls.
H. P. þýddi.
61