Andvari - 01.01.1945, Side 18

14
Alcxander Jóliannesson
ANDVARt
er setur opinberlega l'ram kröfur um það, að íslendingum
beri að keppa að fulluin skilnaði við Danmörk. Ræðir hann
þetta mál í „Sunnanfara“ 1896. Rit Gumundar Hannes-
sonar um þessi efni (i „Afturelding") kom 10 árurn síðar
(1906). Má vera, að nokkurs sambands gæti milli þessara
greina Þorsteins og' atburða þeirra, er áður er getið í sambandi
við háskólanám hans.
Hann skrifar um skilnaðarmálið í „Sunnanfara“ í júlí 1896:
„Eftir allt það, sem farið hefur milli dönsku stjórnarinn-
ar og Alþingis, getur ekkert verið ótilhlýðilegra en að draga
úr sjálfstjórnarkröfum íslendinga. Breytingu má gera, en hún
ætti að ganga í öfuga átt: þá að aðskitja fullkomlega Dan-
mörk og ísland.
Það, sem uppástunga um algerðan aðskilnað hefur til síns
ágætis fram yfir allar aðrar tillögur í sjálfstjórnarmálinu, er
fyrst og fremst, ef litið er til íslendinga sjálfra, að hún mundi
fá bezt og eindregnast fylgi um gjörvallt land. Hún mundi
skapa miklu sterkari og einbeittari áhuga en allar breytingar,
hvernig svo sem þær væru. En almennt og hiklaust fylgi þjóð-
arinnar er fyrsta skilyrðið til þess að nokkrar verulegar um-
bætur fáist frá því sem er. Ekkert væri betra en aðskilnaðar-
tillaga til að rífa upp í samvizku þeirra, sem nú eru að sofna
yfir endurskoðuninni.
í öðru lagi gæti tillaga um algerðan aðskilnað vakið miklu
meiri eftirtekt annarra landa á málunum og vita allir, að það
er mikils vert fyrir úrslitin. Þeir, sein nú stýra stjórnmála-
þrasi íslendinga, gera of Htið til að vekja eftirtekt annarra
Janda á afstöðu málanna ....
Það er ekkert annað en deyfð, vanafesta og löðurmennska,
sem hefur meinað þessari skoðun (skilnaðinum) að konia
hiklaust fram á þjóðmálafundum, í blöðum og á þingum
heima ....
Komist nú hreyfing á sjálfstjórnarmálið, ætli hún þó að
geta orðið til góðs. Hún ælti að verða til þess að skipta þing-
inu í tvo strangaðskilda flokka. ög nýjar kosningar, þar sem
eingöngu yrði tekið tillit til þessa máls og engra annarra, er