Andvari - 01.01.1945, Page 36

32
Meistari H. H.
andvarí
og lengur, et' vill, eins fyrir þvi, þótt vér höfum í ýmislegri
ytri háttsemi vorri tekið ýmsum breytingum á ýmsum tímum.
Vér höfum nú i hundrað ár haft það til meðferðar, íhugunar
og reynslu, livert gildi slíkar breytingar hafi fyrir viðhald
þjóðernisins, og komizt að þeirri niðurstöðu og sýnt í breytni
vorri, að um þær stendur í aðalatriðum nokkuð á sama.
„En þégar nú hin ytri húttsemi stendur á sama, þá er manni
nisað til hins innra, og þar er einmitt undir komið allt það,
sem mest ríður á og dæma má af, lwort þjóðunum fer fram
eða aftur. Þetta innra er allt það, sem er þjóðinni einkenni-
legt og gcrir hana að þeirri þjóð, sem hún er. Það er fgrst
málið, sem lýsir hugsunum þjóðarinnar og allri hinni and-
legn framkvæmd, sem cr undirstaða og undirbúningur hinn-
ar líkamlegu. Því betur sem málið cr vandað, þvi betur scm
það heldur þeim einkennum, sem þvi eru lagin, og því full-
komnara og fjölhæfara sem það er, því meiri andi lijsir sér i
allri athöfn þjóðarinnar. Og það er sannrcgnt i allri veraldar-
sögunni, að með hnignun málsins hefur þjóðunum hnignað,
og viðrétting þess eða endursköpun liefur fglgt eða öllu heldur
gengið á undan viðréttingu eða endursköpun þjóðanna. En
meðferð málsins verður þó að bcra vott lifandi og cinkennilegs
hugsunarmáta hvers höfundar og hverrar aldar, en ekki lýsa
smásmuglegri efirhermu annarra alda, — eins og sumir gerðu
á 18. öld —, og enn síðnr útlendra, — eins og Sveinn Sölvason
qerði oq marqir síðan.“
J a Jón Sigurðsson.
Ef vér hins vegar svörum siðari örlagaspurningu vorri ját-
andi, þá setjurn vér oss um leið ákveðið markmið og tökum
á oss skytdu til þess að gera allt, sem nauðsynlegt er til þess
að ná því. Það eitt er líka mannsæmilegt, að minnsta kosti
fyrir alla þá, sem eru þeirra skoðana, að maðurinn sé ekki
aðeins skepna, heídur æðsta skepna jarðarinnar, og að íslenzkt
þjóðerni hafi haft og geti framvegis haft gildi fyrir menningar-
líf mannkynsins í þá átt að auðga það og efla. Þá verðum vér