Andvari - 01.01.1945, Page 58

54
Meistari H. H.
ANDVAHt
og kunnáttusamir rithöfundar eru farnir að kalla óvissa hluti
„vissa“ einungis af því, að merkingin í orðinu „vis“ í dönsku
hefur snúizt við, svo að það þýðir nú ekkert annað en „nokk-
urs konar“ í sumum samböndum, eða taka dönsk flælcingsorð
fram yi'ir góð og gild íslenzk orð, svo sem orðið „rammi“ eigi
aðeins fyrir „umgerð“, heldur einnig fyrir „takmörk“, „banka“
fyrir „berja“, „normal“ fyrir „venjulegur“, „braggi“ fyrir
„skáli“, „búð“, og setja slíkt á jtrent eða þykjast ekki komast
af án þess að taka upp danska orðið „stemning", þótt í íslenzku
séu líklega til ein tíu betri orð um merkingar þess, og dönsku
þýzkuslettuna „fag“ fyrir íslenzku orðin „grein“ og „stétt“. Við-
víkjandi þessu síðasta orði má henda á það, sem verða mætti til
þess, að menn áttuðu sig, því að þá er þó eitthvað útlent til að
styðjast við, að í frakknesku og ensku eru notuð um þessi hug-
tök orð, sem þýða „grein“, sem sé „branche“, — fávíst fóllc
er farið að bera það sér í munni hér í myndinni „bransi“ —,
enda er skáldlegri hugsun í því en orðinu „fag“, sem þýðir
„hólf“. Það er fátt andstyggilegra til í orðfæri en þessar al-
óþörfu orðalántökur, nema ef vera skyldi það, er reynt er að
breiða yfir þessa fátækt í andanum með því að breyta slett-
unum í vitleysu, eins og þegar dönskuslettunum „má ske“ og
„kann slce“ er hreytt í „máski“ og „kanski", svo að þær hljóði
líkt og íslenzku orðin „háski“ og „hanzki“, þótt þau séu allt
annars eðlis; þá er þó að skömminni til skárra að hafa þ®r
í sinni upprunalegu mynd.
Nýlega hefur verið lekið upp á þvi háttalagi i orðavali blaða
og útvarps i fréttaflutningi, sem á að vera á íslenzku, að hata
erlend nöfn á ýmsum stöðum í öðrum löndum, sér í lagi borg-
um, er þó hafa frá öndverðu verið til íslenzk nöfn á og eru
enn, eins og til dæmis „Bergen“ í staðinn fyrir Björgvin,
„London“ í staðinn i'yrir Lundúnir eða Lundúnaborg. Á lík-
iega að sýna með þessu einhvers konar stimamýkt við þjóðn’
þær, er þessa staði byggja, en mjög er þó misskipt, því að auð-
vitað ætti þá líka að hal'a „Köbenhavn“ í staðinn fyrir Kaup-
mannahöfn, „Tórshavn" í stáðinn fyrir Þórshöfn og „Bucu-
resli“ i staðinn fyrir þýzka nafnið Bukarest. Hljóta nú allir