Andvari - 01.01.1945, Side 66

62
Meistari H. H.
ANDVARt
Það á að vera lieí'ðarhlulverk menntamanna vorra að lialda
trúlyndan heiðursvörð um mál vort, orðaforða þess, orðaval
og orðalag.
Líkt og hirðusamir starfsmenn í öðrum greinum láta sér
annt um áhöld sín og tæki og hafa á þeim hinar mestu mæt-
ur, svo ættu og menntamenn að láta sér umhugað um „verk-
færi“ sín, orðin, málið, er þeir tjá með vitsmuni sína og geðs-
muni, niðurstöður athugana og árangur rannsókna, fróðleik
sinn og þekkingu, er þeir opinbera leyndardóma sína fyrir
alþýðu manna. Væri æskilegt, að þeir fylgdu sem ftestir, hverj-
ir í sinni grein, hinu frábærlega íslenzka dæmi doktors Guð-
mundar Hannessonar prófessors, er hann hefur eftir sig látið
með afreksverki sínu, „íslenzkum Iíffæraheitum“, græfu upp
eða mynduðu og um fram allt temdu sér í tali og' riti íslenzk
orð um viðfangsefni sín. Hér minna orðin „doktor“ og „pró-
fessor“ á að spyrja jiess, hvort ekki sé óþarflega langt seilzt
að tákna lærdómsnafnbætur, er íslendingar veita Islending-
um, með erlendum orðuin, jiegar til er í íslenzku fjöldi kenn-
ingarnafna, sem í rauninni eru ekki annað én lærdómsnafn-
bætur, svo sem: alvís, fjölsvinnur, vafþrúðnir (tilvalin lær-
dómsnafnbót á slyngan lögfræðing), hinn vitri, hinn spaki,
hinn fróði, hinn vísi, hinn lærði.
Með nýrri þúsund ára jijóðfélagsöld, er runnin er upp yfir
land vort með stofnun hins nýja lýðveldis, á að hefjast ný
öld íslenzkra mennta. Þó að það hafi til þessa um langa hríð
of títt verið einkenni á „lærðum“ manni hér á landi, að hann
sletti um sig erlendum orðum í tíma og' ótírna, verður aðals-
mark menntamanna vorra héðan í frá að vera íslenzk orð-
gnótt, fágað, íslenzkt orðaval og orðalag, ef þeir vilja ekki
vera upphafsmenn að því að eyða arfi íslendinga, heldur fröm-
uðir nýrrar, íslenzkrar þúsund ára menntaaldar, svo sem
þeiin er ætlað að vera.
íslenzkir menntamenn geta ekki heldur á neinn annan hátt
innilegra tjáð íslenzkri alþýðu og sýnt í verki þakklæti sitt
við hana fyrir jiá önn og kostnað og því miður stundum mæðu,
sem hún hefur haft af námi þeirra, en með því að leggja alla