Menntamál - 01.12.1939, Blaðsíða 6

132
MENNTAMÁL
efnis og viðhorf kennara, ba'rna og almennings til þess,
sem ég vildi gera stuttlega að umræðuefni í greinarkorni
þessu.
Almennar umræður um uppeldis- og kennslumál hafa,
sem betur fer, farið í vöxt á síðari árum, bæði í blöðum,
á mannamótum og í heimahúsum. Eitt af því, sem oftast
er á orði haft í þessum umræðum, er krafan um aukna
handavinnu barna í skólunum. Handavinna, handavinna,
heyrist hrópað úr öllum áttum til kennara og skóla. Og
ræðugarpar og rithöfundar tala og skrifa hjartnæman
orðaflaum um ástina á vinnunni, um að vinnan og iðju-
semin sé móðir allra dyggða, undirstaða auðs og sjálf-
stæðis þjóðarinnar o. s. frv.
Fjarri er það oss að neita vinnunni um heiðurssess í
lífi einstaklinga og þjóða og sízt af öllu munum vér vé-
fengja gildi hennar fyrir æsku og uppeldi. En það út af
fyrir sig, að hrópa á vinnu í skólunum, er engin úrlausn
á neinu vandamáli kennslumálanna, og alls engu fremur
þótt krafan sé um handavinnu, líkamlega vinnu, eða hvað
það nú er kallað. Sannleikurinn er sá, að með engum rétti
er unnt að saka skólana nú eða fyrr um, að þeir vanræki
eða hafi vanrækt að halda nemendum sínum að vinnu í
víðtækustu merkingu þess orðs. Sanni nær er hitt, að
börn og unglingar muni þráfaldlega hafa verið of-
þjakaðir í skólunum, enda væri tómt mál annars að tala
um námsleiða og ofþreytu skólabarna, eins og oft heyrist
og ekki alltaf að ósekju. Handavinnu hefir ekki heldur
skort í barnaskólana víðast hvar síðustu áratugi.
En mörgum hættir við að sjást yfir þá mikilsverðu stað-
reynd, að það er ekki vinnan sjálf, þ. e. a. s. ekki nafnið
á vinnugreininni, sem mestu máli skiptir, ekki t. d. hvort
hún heitir handavinna, líkamleg vinna, landafræði eða
saga, iestur eða skrift, heldur hitt, hvert viðhorf barnanna
er til starfsins, hvort starfið vekur áhuga þeirra eða óbeit,
starfsgleði og virðingu fyrir vinnunni, eða leiða og úrræða-