Menntamál - 01.02.1972, Blaðsíða 10

forgangsröð? Ýmsar þjóðir hafa hér tekið ólíka
meginstefnn eða valið misjafnar leiðir. Vissulega
reyna langflestar þjóðir að ráðast á vandann á
ýmsum stöðum og bræða þannig saman allmörg
markmið, enda ráða stjórnmálamenn víðast
stefnumörkuninni að mestu og reyna þá gjarnan,
svo sem þeirra er skiljanlegur vandi, að gera
sem flesta áhrifa- og hagsmunaaðila ánægða sam-
tímis. Þrátt fyrir þetta má, ef vel er gáð, greina
nokkurn mismun á meginstefnu ýmissa þjóða í
þessum efnum. Svo að tekið sé dæmi af ná-
grannajrjóðum okkar Dönum og Svíum, ]aá virð-
ist ljóst, að liinir síðarnefndu hafa lagt hlutfalls-
lega meiri áherzlu á hina félagslegu ldið skóla-
málanna en hinir fyrri.
Það er svo, ekki sízt einmitt vegna þeirrar
félagslegu óvissu og takmörkuðu fræðilegu þekk-
ingar, sem áður var getið, að mörkun megin-
stefnu í skólamálum sem og öðrum samfélags-
málum er fremur huglæg en hlutlæg, og svo mun
ugglaust enn lengi verða. Stefnumörkunin grund-
vallast fyrst og fremst á (misjafnlega mikilli) al-
mennri skynsemi, reynslu og huglægu mati þeirra,
sem taka ákvarðanir. Umrætt mat er í eðli sínu
bæði pólitískt og hagrænt. Pólitískt sakir þess,
að það speglar meginskoðanir Jiessara aðila á
samfélagsmálum (hér er sem sé átt við pólitík í
merkingunni val samíélagslegra markmiða og
leiða, en ekki í merkingunni skipting í flokks-
lega hagsmunadilka). Hagrænt eða verkrænt —
pragmatískt — er markið, þar eð Jiær leiðir að
markinu, sem hagkvæmastar og árangursvænleg-
astar eru taldar, ráða yíirleitl miklu um þá
stefnu, sem tekin er. í þessum efnum eru leiðir
og markmið mjög samtvinnuð.
Hvaða markmið og leiðir hafa J)á orðið ofan
á hér á íslandi, síðan kerfisbundin viðleitni að
umbótum í skólamálum hófst fyrir nokkrum ár-
um á vegum fræðsluyfirvalda? Svarið við Jressari
spurningu er tvíjrætt:
1. Að Jrví er varðar starf skólarannsóknadeild-
ar Menntamálaráðuneytisins, sem greinar-
höfundur starfar við, hafa fyrri stig skóla-
kerfisins, ]i. e. barna- og gagnfrœðastig ásamt
forskólastigi, verið kjörin sem helzti starl's-
vettvangur, og kennsluhlið menntunarinnar
valin sem forgangsverkefni. Meginorsökin
fyrir vali skólastigsins eru einlaldlega Jiau
almennu skynsemisrök, sem segja, að erfitt
muni að bæta síðari stig menntunarinnar
nema grunnurinn hafi fyrst verið treystur.
Aðalrökin fyrir vali kennsluhliðarinnar eru
fyrst og fremst hagræn eða hagkvæmnisleg:
eftir að frumkönnun hafði leitt i ljós brýna
þörf umbóta á jæssu sviði, var J)að sem sé
talin auðveldasta leiðin til að koma nemend-
unum að gagni að ráðast þarna á garðinn.
Þetta mat byggðist að verulegu leyti á Jjví,
að líkur voru taldar standa til Jjess, að starfs-
kraftar yrðu tiltækir til að annast endur-
skoðun námsskrár og námsefnis, auk þess
sem sennilegt var álitið, að nauðsynleg end-
urmenntun kennara gæti haldizt í hendur
við umrætt endurskoðunarstarf, Jtannig að
hið breytta námsefni gæti fljótt og víða
komið að gagni í skólunum.
2. Viðvíkjandi starfi Menntamálaráðuneytisins
að umbótum á hinum efri skólastigum, ]>. e.
framhaldsskóla- og háskólastigi, hefur verið
tekin meginstefna, sem skyld er hinni félags-
legu hlið skólamálanna. Er liún einkum fólg-
in í Jrví að auka framboð menntunar og
gera menntunina fjölbreytilegri með stofnun
nýrra námsbrauta, deilda eða skóla. Jafn-
framt hel'ur fjárhagsleg aðstoð við námsfólk
verið talsvert aukin. Er með þessum aðgerð-
um reynt að halda í horfinu við stóraukna
eftirspurn eftir framhaldsmenntun að loknu
gagnfræðanámi.
í Jjví, sem eftir er af Jæssari grein, verður
rætt nokkru nánar um starf skólarannsóknadeild-
ar Menntamálaráðuneytisins að endurskoðun
námsefnis og kennslu. Verður Jtá fyrst drepið
stuttlega á ])að, sem Jiegar hefur verið gert í
Jjessum efnum, og síðan reilaðar nokkrar liug-
myndir greinarhöfundar um tilhögun umrædds
starfs í framtíðinni.
Undirbúningur að starfi skólarannsóknadeild-
ar að endurskoðun námsefnis og kennslu í barna-
og gagnfræðaskólum hófst með skipun fimm
MENNTAMÁL
4