Skírnir - 01.01.1919, Page 22

Skírnir1
Veöurfræöistöð á íslandi.
15-
tyllidögum, er menn hafa þózt finna að bentu á vist veð-
urfar. En mjög mörg þessara veðurtákna hafa við. nán-
ari rannsókn reynst að litlu eða engu hafandi. —.Yisindin
hafa heldur ekki látið sér nægja að ganga svo slæiega
og af handahófi að verki, síðan þau tóka að gefa málinu
gaum fyrir alvöru. Hafa þau þá fyrst og fremst atlað
sér vitneskju um hverjir séu hinir helztu frumþættir, sem
veðurfarið sé undir komið, og sett sér fastar reglur til að
mæia þá og rannsaka. En þessir svo nefndu frumþættir
veðurfræðinnar (meteorologiske elementer) eru fyrst og
fremst liiti loftsins í nánd við yfirborð jarðar, þyngd þes3r
hreyfing og raki. — Auk þessa liefir bæði magn og útlit
skýjanna, rykið í loftinu og úrkoman mjög mikla þýðingu
fyrir veðurfræðina. Hver þessara frumþátta gerir sitt til
að móta veðrið. Menn kalla hvassviðri, votviðri, hita o.
s. frv. eftir því hver þeirra má sin mest í þann svipinn.
Til þess að gefa stutt en glögt yfirlit yfir veðurlagið á
vissum stað og stund nægir að tilgreina með tölu eða
annai’S konar tákni magn það, sem hver frumþáttur veður-
íræðinnar fyrir sig hefir á því augnabliki. .Mun óhætt
að gera ráð fyrir að flestum sé kunnugt, hvaða einingar
eru notaðar til að miða þetta magn við: að hitinn mælist
í stignm (Celsius), loftþyngdin eftir hæð kvikasilfurs-súl-
unnar í loftvoginni, talin í mm., vindhraðinn í metrum á
sek., rakinn ýmist eftir því, hve mörg grömm af vatni
eru í vissu rúmmáli (1 m3) af lol'ti eða með þvi að finna
hlutfallið milli raka þess, sem e r í loftinu við vist hita-
Stig og rakamagns þess, sem gæti verið í því við
sama lntastig, ef það væri mettað, og loks er skýjamagnið
talið eftir þvi, hve mikill hluti af himninum er hulinn
skýjum (heiðríkt — hálfskýjað — léttskýjað). Eigi skal
hér farið út i þá sálma að lýsa áhöldum þeim, sem notuð
eru til veðuratliugana. Eru þau mjög margvisleg og mörg
hugvitslega og haganlega gerð, svo sem sjálfgengii' hita-
mælar, loftvogir o. fi , sem létta mönnum mjög áðurnefnd-
ar mælingar.
Eiginlega greinist veðurfræðiii i tvent: loftslags-