Skírnir - 01.01.1919, Side 57

50
Þýðingar.
[Skírniy
Og þess verður þá fyrst að geta, að þjóðin færir sér
bókakost sinn aðdáanlega í nyt. Það.er í því, sem hún
skarar fram úr öðrum þjóðum. Það mun örðugt að
benda á nokkra góða bók, sem ekki er allmikið lesin, og
þó að illar bækur séu líka lesnar, þá er það af því að
lestrarfús alþýða gripur við hverju sem er, og mundi lag-
ast ef ærinn kostur væri góðra bóka.
En svo er ekki. Við eigum að vísu gullaldarritin
fornu og margt ágætra rita frá síðari öldum, sem eru
sjálfkjörin undirstaða undir mentun hvers íslendings. En
þessi undirstaða er of einhæf. Hún er að mestu leytr
sagnfræði og skáldskapur, og skáldskapurinn fátækur af
hugmyndum í samanburði við skáldskap annara þjóða.
Og fyrir öllu því, sem náttúruvísindi heita, þessum kon-
unglegu vísindum 19. aldarinnar, má heita full eyða. Það
er þyngra en tárum taki að bera saman í huganum bóka-
gluggana í erlendum stórbæjum og bókagluggana í Reykja-
vík. Nýjungarnar á bókamarkaðinum eru hér fáar og mis-
jafnar, en í Bkörðin er fylt með lélegum þýðingum, prentuðum
upp úr dagblöðunum, og ódýrum bókum útlendum, völd-
um af aumasta liandahófi.
Það má vel segja, að aldrei hafi þjóðin verið eins fá-
tæk af bókum í samanburði við þarfir sínar og nú. Nítj-
ánda öldin auðgaði að vísu bókmentirnar, en um leið
ruddi hún stórt skarð i þær, með því að svifta rnenn
srnekk fyrir rímum og riddarasögum, sem höfðu þó að
minsta kosti verið andleg kviðfylli. Nú veit alþýða manna-
óljóst urn tákn og stórmerki umheimsins, hún er orðin
örvari í lestri og hugsun, getur ekki endurtekið eins oft
það sama og áður var gert. En bókakosturinn hefir ekki
vaxið í neinu skynsamlegu hlutfalli við þe3sar nýju kröfur..
VIII.
Afleiðingin af þessu er sú, að við stöndum á hættu-
legum tímamótum með alþýðumentunina. Ef til vill hefir
lestrarfýsi manna aldrei verið eins rik og nú. Svo heflr
það farið í flestum löndum. Styrjöldin mikla hefir farið