Félagsrit - 01.01.1915, Page 16

ab hér byggju skrœlingjar, eða dáðlaus jijóð á mjftg
lágu menningarsligi, eins og eðlilegt ér; því „af ávöxt-
unum mátti hana þekkja“ að þessii; óhræsis-ástand vör-
unnar var — og er að sumu leyti enn— vitnisburður
sá, er landsmenn birta um sig hjá öðrum þjóðum. Og
lélegar vörur ganga ætíð lágu verði. Sá, sem lætur
frá sér illa vöru, er á útlendan markað fer, gerir með
því þjóð sinni skaða og skömm.
Meðal ókosta kaupmannaverzlunarinnar er það, hve
litla hvöt hún gefur til vöruvöndunar. Vegna ]>ess að
mikið af vörunni er illa á sig komið, er hún öll í litlu
áliti, og því í lágu verði, og sökum þess hve misjöfn
hver vörutegund er, sem þeir síðan verða að selja í
heild, verður að miða við heildina sem lélega, og er því
lítill verðmunar gerður i innkaupi, þó betra sé innanum,
eða frá sumum bændum. Og þá finst þeim ekki borga
sig að vanda vöru sína betur en aðrir. Kaupmenn á-
ætla sér arðinn af verzluninni með vöruna, miðað við
heildina, og „gefa“ að eins meira eða minna fyrir hana
eftir því, sem þeir gera ráð fyrir að heildin verði. Ef
t. d. milliliðurinn niilli framleiðanda og notanda, kaup-
maðurinn, áætlar sér 25 aura hag af ullartvípundi (kgr.)
og 15 aura í kostnað, og býst við að geta selt hana á
kr. 2,20, af því hún sé sæmilega verkuð, þá „gefur“
hann bændum kr. 1,80 fyrir kgr., en búist hann við að
selja hana á 1,80 af því hún sé illa verkuð, þá „gefur“
hann bændum kr. 1,40 fyrir kgr. eða þeim mun minna
sem hún selst lægra að frádregnum kostnaði og kaup-
mannshag. Bændur gjalda því þess að varan er léleg,
en kaupmönnum má á sama standa. Þeir reikna sér
sama frádráttinn frá verðinu, hvort sem það er hærra
eða lægra. Hvatirnar lil vöruvöndunar korna þess vegna